وکیل کسی است که از طرف شخص دیگری – اعم از حقوقی یا حقیقی – به موجب عقد وکالت برای انجام کاری مأمور میشود. وکالت یک عقد جایز است که در چارچوب مقررات قانون مدنی منعقد میشود و طرفین آن وکیل و موکل نامیده می‌شوند.
نایب السلطنه را در دوره صفویه وکیل می‌گفتند و عنوان وکیل الرعایا هم از همین‌جا برخاسته است. می‌توان برای وکیل انتخابی حد و مرزی مشخص کرد که در چه زمینه‌ای اجازه وکالت از طرف شما دارد و در چه زمینه‌ای خود شخص باید برای آن کار حضور داشته باشد. {به منظور اطمینان خود شخص در برخی موارد و پرونده‌های حساس}.
در اصل ۳۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده‌است که:
« در همه دادگاه‌ها، طرفین دعوا حق دارند برای خود وکیل انتخاب نمایند و اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند باید برای آن‌ها امکانات تعیین وکیل فراهم گردد »
البته در ایران و عموم کشورها تصدی شغل وکالت دادگستری علاوه بر لزوم دارا بودن تحصیلات مرتبط دانشگاهی، مستلزم اخذ مجوزهای لازم و گذرانیدن دوره‌های کارآموزی در کانون‌های وکلا می‌باشد. وکالت یک نوع عقد از عقود است که بین موکل و وکیل، بسته میشود و به جای موکل کار مورد وکالت را انجام می‌دهد مثلاً زید به عمر وکالت می‌دهد به این که زمینی برای او بخرد، زید موکل است و عمر وکیل. این عمر به نیابت از زید کار را انجام می‌دهد؛ و موکل محدوده‌ای را که برای عمر مشخص کرده، وکیل حق تجاوز و تعدی از آن را ندارد. مثلاً موکل گفته این خانه مرا بفروش به دویست تومان عمر حق ندارد به کمتر از دویست تومان بفروشد.
به چه کسی وکیل پایه یک دادگستری گفته میشود؟
وکیل پایه یک دادگستری شخصی است که پس از طی دوره تحصیلات دانشگاهی در مقطع لیسانس و یا بالاتر در رشته حقوق یا فقه و مبانی حقوق اسلامی یا همتراز آن در حوزه علمیه، در آزمون کانون وکلای دادگستری که هر سال یک بار برگزار می شود، در رقابتی سنگین و نفس گیر موفق به کسب معدل و ترازی شده باشد که بتواند در بین رقبای پر شماری که دارد به عنوان کارآموز وکالت پذیرفته شود.
مدت زمان دوره کارآموزی ۱۸ ماه است و پس از آن آزمونی تحت عنوان اختبار به صورت کتبی و مصاحبه علمی شفاهی برگزار می گردد و شخصی که موفق به قبولی در مجموع ۲ آزمون کتبی و شفاهی فوق شود، مجاز به حضور در مراسم تحلیف می‌گردد که در مراسم مذکور پس از طی تشریفات و بیان سوگند توسط ایشان، وی به عنوان وکیل دادگستری یا وکیل پایه یک دادگستری نائل میشود.
انواع وکالت
وکالت به اقسام دیگر نیز تقسیم میشود.
- وکیل انتخابی
در مواردی به کار می‌رود که شخصی، وکیل خود را انتخاب و با انعقاد قرارداد وکالت از او می‌خواهد وکالت او را برای دفاع از حقش در مراجع قضایی بر عهده بگیرد.
- وکیل تسخیری
در مواردی که دعوایی کیفری جریان داشته و علیرغم ضروری بودن حضور وکیل، در دادرسی و محاکمات، به دلیل امتناع متهم از اخذ وکیل و یا نداشتن بضاعت مالی برای این کار، وکیلی برای دفاع از متهم وارد پرونده نشده‌است که در این صورت به تشخیص دادگاه، از بین وکلای دادگستری وکیل رایگان برای او گرفته میشود. عنوان وکیلی که به این ترتیب وارد پرونده می‌گردد، وکیل تسخیری است.
- وکیل معاضدتی
در مواردی که اشخاص برای دفاع از حقوق خود در دعاوی حقوقی نیاز به وکالت داشته باشند ولی به دلایلی امکان گرفتن وکیل نداشته باشند، با تشخیص عسر و حرج موکل از سوی دادگاه یا تشخیص کمیسیون معاضدت کانون وکلا، در این موارد وکیلی به صورت رایگان دفاع از حقوق شخص معسر را بر عهده می‌گیرد. عنوان وکیل یاد شده در این موارد، وکیل معاضدتی است.
- وکیل اتفاقی
اگر شخصی تحصیلکرده رشته حقوق باشد ولی شغل او وکالت نباشد، بخواهد به صورت اتفاقی برای حل مشکلاتی که بستگان نزدیک او در مراجع قضایی دارند، خارج از چرخه و آزمون های سخت کانون وکلای دادگستری، از این کانون برای همان مورد خاص پروانه وکالت موردی بگیرد، با طی مراحل قانونی و پرداخت هزینه مربوطه می‌تواند به این امر اقدام کند. شخصی که با این روش وکالت موردی برای دفاع از حقوق بستگانش گرفته‌است را وکیل اتفاقی گویند.
تفاوت وکیل پایه یک و وکیل پایه دو
وکلای پایه ۲ فقط حق شرکت در محاکم کیفری که به جرم‌های تعزیری مستوجب حبس کمتراز ۱۰ سال و شلاق و جزای نقدی و اقدامات تامینی منتج میشود را دارند و در محاکم حقوقی نیز چنانچه بازخواسته کمتر از ۵۰۰میلیون ریال باشد و یا خواسته غیر مالی مگر در دعاوی مربوط به اختلافات در اصل نکاح، اصل طلاق، اثبات و نفی نسب باشد، می‌توانند از حقوق موکل خود دفاع کنند اما وکیل پایه یک دادگستری حق شرکت در تمامی محاکم اعم از حقوقی و کیفری و.. را دارند. وکلایی که از کانون وکلای دادگستری پروانه اخذ می‌کنند بدواً به‌صورت ۲ سال کار آموزی دوره را طی می‌کنند و می‌توانند ذیر نظر وکیل سپرست نسبت به دفاع از حقوق موکل اقدام کنند و پس از طی ۲ سال و همچنین تأیید صلاحیت علمی و گزینش‌های مربوطه موفق به اخذ پروانه وکالت پایه یک شوند.
تعهد وکیل
هرگاه از تقصیر وکیل خساراتی به موکل متوجه شود که وکیل مسبب آن باشد ، مسئول خواهد بود ، وکیل می بایست در تصرفات و اقدامات خود مصلحت موکل را مراعات نموده و از اختیارات داده شده تجاوز نکند ، آنچه را به جای موکل خود دریافت می کند به او رد کند ، در صورتیکه برای انجام امری دو یا چند وکیل معین شده باشد هیچ نمی تواند بدون دیگری و یا دیگران در امری دخالت نماید و اگر وکیل وکالت در توکیل نداشته باشد نمی تواند انجام امری را به دیگری واگذار کند.
وکیل شمیرانات و لواسانات
تاکنون چندین بار در راستای انجام مسئولیت اجتماعی خود از حساسیت انتخاب وکیل صحبت کرده‌ایم. زیرا شاهد مواردی هستیم که اقـدام نادرست یـا تـأخیر و تسامـح در انجـام امور وکـالتی، خسارت بزرگی به موکل وارد کرده و گره‌ای کور در پرونده او ایجاد نموده است.
اگرچه قانون در چنین مواردی از موکل حمایت می‌کند و وکیل مسئول جبران خسران است، اما باید توجه داشت که همیشه خسارت وارده جبران‌پذیر نیست. همچنین پیگیری روند اثبات کارشکنی مستلزم صرف زمان و انرژی بسیار است. پس انتخاب آگاهانه و هوشمندانه وکیل ضامن احقاق حق شماست و باید دقت کافی در این خصوص داشته باشید.
اهمیت این مسئله سبب شده تنها به ذکر نکات و تجربیات کلی اکتفا نکنیم و با جزئیات نکات مربوط به انتخاب متخصص حقوقی در زمینه‌های کیفری، ملکی، خانواده و … را یک به یک بیان کنیم. این بار هم قصد داریم به نکته مهمی که بسیار اثرگذار است اما کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد اشاره کنیم و آن انتخاب وکیل بر اساس تجربه کاری در محدوده جغرافیایی یا محدوده شهری است.
انتخاب وکیل با توجه به محدوده جغرافیایی- وکیل شمیرانات و لواسانات
برای روشن شدن موضوع اجازه دهید مثالی ذکر کنیم. فرض کنید شخصی مالک یک خانه ویلایی در منطقه شمیرانات و لواسانات است و قصد خروج از کشور را دارد. وی برای رتق و فق امور ملک و مواردی مثل تمیزکاری و باغبانی و بطور کلی حراست از ساختمان کلید آن را به معتمدش می‌دهد و از کشور خارج میشود. به دنبال خروج او از کشور امانت‌دار از ملک سوء استفاده می‌کند و با کمک فردی که در اجاره املاک در آن منطقه شناخته شده است اقدام به جعل اسناد و اجاره ملک می‌کند. مالک پس از بازگشت به کشور متوجه این امر میشود و قصد دارد هم ملک را تخلیه کند و هم شکایتی علیه افراد تنظیم کند.
در چنین شرایطی انتخاب وکیل شمیرانات و لواسانات بهترین و زیرکانه‌ترین انتخاب است. معمولا بطور ناخودآگاه افراد وقتی به مشکل حقوقی در شهری دیگر بر می‌خورند، از وکلای بومی همان منطقه برای احقاق حق خود کمک می‌گیرند. شناخت کافی روی منطقه و مختصات جغرافیایی و اجتماعی خاص آن در کار متخصص حقوقی و استراتژی که جهت دفاع از حق اتخاد می‌کند، بسیار مهم است.
یکی از پیچیدگی‌های امر خطیر وکالت همین است. یک وکیل خوب هرگز نمی‌تواند در دو پرونده مشابه در دو نقطه مختلف یک استراتژی را پیش بگیرد. حتی موارد جزئی روی کار او اثرگذار است. فرض کنید پرونده‌ای در منطقه‌ای از کشور داشته باشید و وکیل شما قادر به صحبت کردن به زبان محلی آن ناحیه نباشد. بی شک در روند کار شما اثر منفی خواهد گذاشت.
تجربه ثابت کرده انتخاب وکیل کارکشته بر اساس تجربه کار در منطقه‌ای خاص در تهران بزرگ نیز تاثیر بسیار مثبتی دارد. فاکتورهای بسیاری در این مسئله دخیل است که ساده‌ترین و پیش پا افتاده‌ترینش این است که خیالتان بابت پیگیر بودن وکیل راحت میشود. اثر پیگیری مستمر در روند کار حقوقی بر کسی پوشیده نیست. بومی بودن وکیل در منطقه در کنار شناخت کافی وی از شرایط، مواردی مثل ترافیک و سختی رفت و آمد طولانی برای مراجعه به مراجع قضایی را هموار می‌کند.
سازمان حقوقی و داروی ثمین عدالت با تیم وکلای کاربلد و با تجربه، با افتخار اعلام می‌کند که امکان انتخاب وکیل بر اساس شهر یا منطقه را فراهم کرده است. خطوط ارتباطی ما برای دریافت اطلاعات بیشتر در اختیار شما است. با ما تماس بگیرید.
