در گذشته و امروز به دلیل مشغله های گوناگون و همچنین نبود وقت یا دوری شخص از خاک کشور خود در موارد پیگیری امور انجام و مراجعه به محاکم دادگاهها و بانکها و….. شخص چگونه باید عمل کند؟
در این مقاله سعی شده است که با توضیحاتی که قانونگذار محترم برای این امور به اشخاص اجازه انجام اموری را داده به چه صورتی است را خواهیم پرداخت .
مفهوم وکالت
وکالت به نقل از دکتر اسد الله لطفی دانشیار دانشگاه بین المللی امام خمینی در کتاب عقد وکالت سلسله مباحث فقهی حقوقی در آیاتی در قآن مجید سوره های المزمل و آل عمران و ابراهیم و هود آمده است که به ترتیب به آیاتی که اشاره شده است در کتاب ایشان اشاره می کنیم :
معنی اول آن حفظ و نگهداری می باشد که در آیه مزمل 9و 73 اینگونه بیان شده (لا اله الاهو فاتخذه وکیلا) که وکیل را در معنای حافظ آورده است.
در معنی دوم در سوره آل عمران آیات 3 و 173 به معنای حمایت و همراهی این گونه بیان شده (و قالو حسبنا الله و نعم الوکیل ) وکیل را به معنای (حامی ) عنوان فرموده اند.
در معنی سوم : تفویض و واگذاری عنوان شده مانند ( و علی الله فلیتوکل المتوکلون ) توکل که ریشه آن وکالت دارد به معنای تفویض آمده است.
در معنی چهارم : اعتماد و اطمینان مانند نقل از حضرت هود : ( انی توکلت علی الله ربی و ربکم )
حال این سوال پیش می آید که آیا وکالت عقد است ؟
در مبحث و کالت مشهور فقها اعتقادشان این است که وکالت در زمره ی یکی از عقود می باشد به دلیل این که برای انجام شدن این عقد به یک سری شرایط لازم می شود که توضیح آن به شرح ذیل می باشد :
برای تحقق وکالت به ایجاب و قبول لازم است که تحقق آن با لفظ و فعل و نوشتن و یا اشاره است.
از آنجا که اثر نیابت دادن به وکیل ماذون ساختن او در پاره ایی تصرفات است بیاری از فقیهان دو مفهوم (اذن ) و ( نیابت ) را با هم مخلوط ساخته اند. به نظر اینان وکالت در صورت خاصی از اذن است که به شکل ایجاب و قبول داده می شود. پس اگر حادثه ایی باعث بطلان یا انحلال عقد شود موجب از بین رفتن اذن عام نمی گردد.
بنابراین تا زمانی که اذن باقی است وکیل می تواند به مبنای آن در مال موکل تصرف کند.
در ماده 681 قانون مدنی تحلیل به شرح ذیل می باشد:
بعد از اینکه وکیل استعفا داد مادامی که معلوم است موکل به اذن خود باقی است می تواند در آنچه وکالت داشته است اقدام کند.
اذنی بودن عقد وکالت
اثر اصلی و بی واسطه عقد وکالت ایجاد اذن است از این راه موکل برای وکیل تفویض اختیار می نمایید تا بتواند به نمایندگی از طرف موکل او به تصرف بپردازد.
وکالت دعاوی یا وکالت قضایی :
وکالتی است که موضوع عمل وکیل اقامه دعوا و دفاع است .
حدود وکالت چیست ؟
در باره حدود وکالت باید به 2 ماده قانون مدنی استناد کرد :
طبق ماده 663 وکیل نمی تواند عملی را که خارج هز حدود وکالت است انجام دهد.
ماده 661 نیز مقرر می دارد :
در صورتی که وکالت به طور مطلق داده شده و قیدی در آن نیامده مربوط به اداره اموال خواهد بود مثلا در بیع حدود وکالت فروش است و قبض ثمن آن جز وکالت در بیع نیست مگر اینکه قرینه قطعی برای آن باشد.
در مورد وکالت :
راجع به مورد وکالت به شرح ذیل مختصر به شرح خواهیم پرداخت :
. مورد وکالت نباید از مواردی باشد که به تشخیص اصیل لازم باشد مانند وکالت در سوگند
. وکالت باید معلوم باشد. یا مقید باشه یا مطلق
. موضوع وکالت می تواند امور مادی یا حقوقی باشد یا پیگیری امور اداری
و اما نکته بسیار حایز اهمیت وکالت در توکیل است :
اینکه وکیل مجاز باشد انجام کاری را که در آن وکالت دارد به دیگری واگذارد نیاز به تصریح دارد و در غیر این صورت شخص ثالث در مقابل موکل مسول خسارات خواهد بود وکیل ممکن است یک نفر باشد یا بیشتر.
در صورت تعدد ممکن است به طور اجتماع باشد ( یعنی همه با هم وکالت کنند ) یا به طور مستقل باشد.
توجه باید نمود که وکالت ممکن است مجانی باشد یا با اجرت اگر مجانی بودن قید شده باشد طبیعتا به این معنی است که با اجرت خواهد بود. در کل وکالت عقدی جایز است بنابراین طرفین هرگاه خواستند آن را به هم بزنند مگر اینکه وکالت یا عدم عزل او در ضمن عقد لازمی شرط شده باشد.
پایان عقد وکالت به چه صورتی است ؟
در کتاب قانون مدنی در طرق مختلفه انقضا ی وکالت اینگونه آمده است :
ماده 678 قانون مدنی :
وکالت به طریق ذیل مرتفع می شود :
. به عزل موکل
. به استعفای وکیل
. به موت یا به جنون وکیل یا موکل
در بند 3 که قانونگذار فرموده اند (موت و جنون وکیل یل موکل ) علاوه بر این موارد در قانون سفه وکیل و یا موکل و یا پایان یافتن موضوع وکالت را نیز باید از موارد انقضای وکالت دانست.
نتیجه گیری :
با توضیحات فوق قانونگذار محترم در صورتیکه هر شخص اعم از حقوقی و حقیقی به هر عنوانی نتواند یا صلاحیت نداشته باشد که امری رو انجام بدهد با دادن وکالت به اشخاص یا وکیل دادگستری می تواند از این امر مرتفع گردد.
