در دعاوی خانوادگی نفقه چنانچه زنی بخواهد نفقه ایام گذشته خود را طلب کند فقط با ارائه دادخواست حقوقی می تواند آن را دریافت نماید. زوجه خواسته خود را در آن قید کرده و چون دعوای نفقه مالی می باشد به میزان خواسته خود بایستی هزینه دادرسی پرداخت نماید و بعد آن را به دادگاه خانواده ارائه کند.
کلیات
در ابتدا به تعریفی از نفقه خواهیم پرداخت که عبارتست از تامین هزینه زندگی زن از قبیل منزل مسکونی و لوازم و اسباب درون منزل، غذا، لباس، دارو و درمان که از زمان عقد دائم بر عهده زوج خواهد بود و تعریف آن در قانون مدنی به این صورت می باشد که: به محض اینکه عقد ازدواج صورت گیرد و زوجین زندگی زناشویی خود را آغاز نموده باشند شوهر باید مبادرت به پرداخت نفقه نموده و البته زوجه در صورتی مستحق نفقه خواهد بود که از شوهرش تمکین کرده باشد.
در دعاوی خانوادگی نفقه ضابطه ای که در تعیین میزان آن وجود دارد بر مبنای شئونات خانوادگی زن و عرف و عادت ساکنان هر منطقه و وضع مالی مرد خواهد بود که در زمان اختلاف و عدم توافق بین زوجین دادگاه به تعیین میزان آن اقدام می کند.
بر طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی هر گاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زناشویی خود خودداری کرده باشد استحقاق دریافت نفقه را نخواهد داشت.
در دعاوی خانوادگی نفقه زوج وظیفه خواهد داشت که در حد توان خود منزل مستقل و متناسب با شئونات زوجه فراهم کند و ذکر این نکته لازم می باشد که اگر منزلی را که شوهر تهیه نموده است از نظر شئونات اجتماعی مطابق حال زن بوده باشد اما بودن در آنجا باعث این بشود که احتمال ضرر و زیان شرافتی یا بدنی (آزار و اذیت) به زوجه وارد شود خروج او از منزل نشوز و عدم اطاعت محسوب نشده است و تا زمانی که مشکل حل نگردد و امنیت تامین نشود زن استحقاق دریافت نفقه را خواهد داشت.
ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی بیان می دارد که زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکونت داشته باشد مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شود .
همچنین ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی نیز اشاره می نماید که هر گاه بودن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد زن می تواند مسکن جداگانه تعیین کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه بر عهده شوهر خواهد بود .
ضمانت اجرای عدم پرداخت
دادخواست حقوقی مطالبه
در دعاوی خانوادگی نفقه چنانچه زنی بخواهد نفقه ایام گذشته خود را طلب کند فقط با ارائه دادخواست حقوقی می تواند آن را دریافت نماید. زوجه خواسته خود را در آن قید کرده و چون دعوای نفقه مالی می باشد به میزان خواسته خود بایستی هزینه دادرسی پرداخت نماید و بعد آن را به دادگاه خانواده ارائه کند در صورتی که بعد از صدور جکم مبنی پرداخت مرد ناتوان در پرداخت بوده باشد ویا اینکه به هیچ طریق مرد را مبه پرداخت آن نشود اجبار کرد و همچنین مالی هم از او بدست نیایدتا بتوان از طریق آن نفقه زن را پرداخت نمود زن خواهد توانست دادخواست طلاق به دادگاه ارائه کند.
در مدت عقد و قبل از ازدواج
در دعاوی خانوادگی نفقه میان عقد و انجام ازدواج نفقه ای به زن تعلق نمی گیرد مگر اینکه زن جهت شروع به زندگی اعلام آمادگی کرده باشد ولی مرد از بردن همسرش خودداری نماید که در این صورت زن مستحق دریافت نفقه می باشد . در این صورت زوجه باید بتواند ادعای خود را ثابت نماید یعنی یا باید به نزدیکترین مجتمع قضایی محل سکونت خود مراجعه و سه برگ اظهار نامه دریافت و آمادگی خود را اعلام نماید یا اینکه چند نفر را به شهادت بگیرد و استشهادیه ای تنظیم نماید .
در صورت استفاده از حق حبس
در دعاوی خانوادگی نفقه در صورتی که زن بعد از عقد شروع به زندگی زناشویی نموده و به منزل شوهر خود برود و زندگی مشترک را منوط به پرداخت مهریه نموده باشد نفقه تعلق خواهد گرفت و مرد بایستی آن را پرداخت کند.
در ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی اشاره شده است که زن خواهد توانست تا زمانی که مهر به او تسلیم نشده است از ایفای وظایف خود در مقابل مرد خودداری نموده مشروط به اینکه مهر او حال بوده باشد و این خودداری موجب سقوط حق نفقه او نمی باشد .
نحوه پرداخت پس از طلاق
در دعاوی خانوادگی نفقه در طلاق رجعی در طول مدت زمان عده مرد بایستی به همسرش نفقه را پرداخت کند و در صورتی که طلاق به لحاظ عدم تمکین و اطاعت زوجه صادر شده است تعلق نفقه به او منتفی خواهد بود و در مورد طلاق بائن و فسخ نکاح هم به همین صورت بوده و نفقه پرداخت نخواهد شد.
در فاصله بین عقد و انجام ازدواج نفقه ای به زن تعلق نخواهد گرفت مگر در صورتی که زن جهت شروع به زندگی اعلام آمادگی نموده باشد اما مرد از بردن همسرش خودداری کند در این صورت زن مستحق دریافت نفقه خواهد بود.
در صورت صغیر بودن زوج
در دعاوی خانوادگی نفقه در زمانی که زوج صغیر می باشد در خصوص پرداخت نفقه زوجه با توجه به اینکه طفل صغیر تحت ولایت پدر و پدربزرگ پدری خود می باشد در این صورت پرداخت نفقه زوجه به عهده پدر خواهد بود و هر گاه پدر فوت نموده باشد دادگاه خانواده این وظیفه را به عهده پدربزرگ پدری قرار داده است و در صورتی که صغیر دارای ولی خاص نباشد برای وی نصب قیم خواهد نمود و نفقه زوجه وی را ولی خاص و در صورت نبودن او قیمی که دادگاه تعیین کرده است پرداخت می نماید.
در صورت مجنون بودن زوج
در دعوای خانوادگی نفقه که زوج مجنون می باشد در صورتی که ولی خاص برای مجانین و اشخاص غیر رشید که جنون یا عدم رشد آنها اتصال به زمان صغر آنها بوده است، نبوده باشد و یا ولی خاص نداشته باشند دادگاه خانواده مبادرت به نصب قیم می نماید تا اداره اموال او را بر عهده بگیرند .
در صورت غایب مفقود الاثر بودن زوج
در دعاوی خانوادگی نفقه در صورت غایب مفقودالاثر بودن زوج، زوجه به دادگاه مراجعه می نماید و قاضی از اموال غایب به قدر نفقه در اختیار زوجه قرار می دهد.
در عقد موقت (صیغه)
در زمانی که زن به عقد موقت مردی در آمده باشد و صیغه او شده باشد نفقه بر طبق ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی به وی تعلق نخواهد گرفت مگر اینکه آنان توافق به جهت پرداخت نفقه نموده باشند.
منابع:
برگرفته از قانون مدنی و قانون حمایت خانواده
