بررسی ارکان جعل رایانه ای

در قوانین موضوعه در کنار جعل سنتی نوعی از جعل وجود دارد که با توجه به جامعه امروزی و پیشرفت تکنولوژی مورد توجه و کاربرد زیادی دارد این نوع از جعل به عنوان جعل رایانه ای شناخته میشود. در این مقاله به بررسی ارکان جعل رایانه ای میپردازیم.
عنصر قانونی
ماده 6 قانون جرایم رایانه ای مقرر میدارد: هر كس به طور غير مجاز مرتكب اعمال زير شود، جاعل محسوب و به حبس از يك تا پنج سال يا جزاي نقدي از بيست ميليون(20/000/000) ریال تا یکصد میلیون ریال(100/000/000)ریال يا هر دو مجازات محكوم خواهدشد :
الف: تغيير يا ايجاد داده هاي قابل استناد يا ايجاد يا واردكردن متقلبانه داده به آنها
ب: تغییرداده ها يا علائم موجود در كارتهاي حافظه يا قابل پردازش در سامانه هاي رايانه اي يا مخابراتي يا تراشه ها يا ايجاد يا وارد كردن متقلبانة داده ها يا علائم به آنها.
در کنار این ماده جرم جعل در تعریفی که شورای اروپا نموده است نیز مورد توجه قرار گرفته است، شورای اروپا اینگونه تعریف میکند: ( وارد كردن، تغيير، محو يا موقوف سازي داده هاي كامپيوتري يا برنام ههاي کامپیوتری و دیگر مداخلات در زمینۀ داده پردازی از طریق یا تحت شرایطی که در قوانین ملی تشریح شده است، متشکل جرم جعل است، اگر به خاطر هدف های مرسوم، چنین جرمی ارتکاب یافته باشد.)
عنصر مادی
در جرم جعل رایانه ای عنصر مادی جرم به صورت فعل مثبت مادی است که از طریق تغییر و ایجاد و وارد کردن می باشد.
با توجه به ماده 6 قانون جرایم رایانه ای عبارت ( داده های قابل استناد ) نکاتی را القاء می کند: نکته اول این است که جعل در مورد داده هایی که قابلیت استناد داشته باشد حادث می شود لذا باید ارزش برای ارائه به مراجع مختلف را داشته باشد و صرف تغییر و استفاده از داده ها منجر به جعل نخواهد شد.
در این ماده عبارت ( … یا ایجاد یا وارد کردن متقلبانه داده ها ) آمده است. حال به بررسی آن می پردازیم. نکته ای که وجود دارد این است که این صفت متقلبانه به چه نحوی است. با ملاحظه به ماده 6 به این صورت می باشد که صفت متقلبانه تنها به ایجاد و وارد کردن برمی گردد و نه به قبل از آن. یعنی به طور کلی در جمله ابتدایی مهم قابل استناد بودن می باشد و در جمله بعدی متقلبانه. لذا درتغییر و ایجاد داده های قابل استناد مرتكب فایلی را که قبلا نبوده است ایجاد کرده است و یا در صورت وجود آن در محتوا تغییری ایجاد نکرده و فقط جابجا کرده باشد در حالی که در مورد … ایجاد یا وارد کردن از قبل فايل و داده ها موجود بوده است و مرتكب در محتوای داده ها ازطریق ایجاد مطلب در محل مربوطه و یا وارد کردن داده ها از محل دیگر به آن ها به صورت متقلبانه ایجاد کرده است.
در ماده 6 و در بند 2 این ماده نوع دیگری از جعل رایانه ای مدنظر قانون گذار بوده است و آن هم مربوط به تغییر داده ها و علائم موجود در کارت های حافظه و قابل پردازش در سامانه های رایانه ای و یا تراشه ها و همچنین ایجاد و وارد کردن متقلبانه این داده ها می باشد.
استفاده از سند مجعول که در جعل سنتی وجود دارد در قانون جرایم رایانه ای نیز اشاره شده است. ماده 7 استفاده از داده ها و تراشه را پیش بینی کرده است که نشان می دهد در جعل رایانه ای استفاده از داده هایی که در ماده 6 اشاره شده نیز جرم می باشد.
عنصر روانی
در ماده 6 و 7 قانون جرایم رایانه ای به صورت صراحت به عنصر روانی نپرداخته است ولی در ماده6 به نظر می رسد قانون گذار با استفاده از بیان کلمات ( هر کس به طور غیر مجاز اعمال ذیل را مرتکب شود….) در صدد بیان عنصر روانی جرم جعل رایانه ای بوده است. در جعل سنتی عنصر روانی آن عمد می باشد ولی در این ماده عنصر روانی مبهم می باشد و به نوعی است که هم عمد و هم غیرعمد را شامل می گردد و سوء نیت به معنای عمد در تحقق آن شرط نمی باشد و اگر شخصی به صورت غیرمجاز مرتکب مواردی که در بند های ماده 6 قانون جرایم رایانه ای شود اگر چه غیرعمد، ولی مجرم و مستوجب کیفر می باشد. با توجه به اصول کلی حقوق جزا و تفسير قوانين به نفع متهم اين جرم از جرايم مادي نمی باشد در نتیجه عنصر رواني جرم جعل رایانه ای علم و عمد می باشد و همچنین با توجه به مادة ۶ نيازمند سوء نیت خاص است و مرتکب علاوه بر قصد مجرمانه باید قصد نتیجه را نیز داشته باشد.
با شرح داده شده در مورد جرم جعل رایانه ای و بررسی ارکان متشکله چنین جرمی به این نتیجه می رسیم که این نوع از جرایم همانند نوع سنتی خود می باشد و قانونگذار هم بر مبنای آن جزییات را ذکر نموده است.