ارث از جمله مواردی است که دارای جزئیات فراوان بوده و افراد به نسبت مسائل پیش آمده در زندگی خود و در مواجهه با آن نیازمند آگاهی نسبت به قوانین مورد نظر درباره آن هستند. خوشبختانه درباره ارث قوانین مدون و مناسبی توانسته ابعاد مختلف این مسئله را پوشش دهد. یکی از مواردی که افراد زیادی با آن مواجهه می شوند و مورد پرسش بسیاری از افراد قرار می گیرد این نکته است که ارث زنان به چه افرادی و به چه شکلی خواهد رسید. با توجه به جایگاه زنان در فقه و قانون پاسخ این پرسش نیز بر مبنای این دو اصل داده خواهد شد. همچنین از شرایط ارث بردن شوهر از زن گفته خواهد شد. در ادامه تلاش شده است که تمامی مواردی که در ارتباط با ارث زن قابل طرح است توضیح داده شده تا مخاطبان عزیز بتواند براساس نیاز از آن اطلاع کسب کنند. با ثمین عدالت همراه باشید.
وجود عقد نکاح لازمه ارث بردن
درباره ارث زن ابتدا باید به این نکته اشاره داشت که یکی از شرایط لازم برای اینکه زن و شوهر وارث هم محسوب شوند وجود عقد نکاح دائم بین آنها است به صورتی که در زمان فوت زن و مرد در عقد هم بوده باشند در غیر این صورت شوهر از زن خود ارث نخواهد برد. در نکاح منقطع (نکاح موقت)، زن و شوهر به هیچ وجه از یکدیگر ارث نمی برند، حتی اگر میان خود در این باره شرط کرده باشند. البته در این مورد یک استثنا نیز وجود دارد و آن طلاق رجعی است که در ایام طلاق رجعی زن و شوهر از هم ارث خواهند برد. در طلاق رجعی طرفین همچنان در حکم زن و شوهر هستند و هنوز رابطه زناشویی به طور کامل قطع نشده است و با پشیمانی شوهر از طلاق در ایام عده قرارداد کامل قطع نشده و به قوت خود باقی می باشد. این مسئله مانند آن است که طلاقی اتفاق نیفتاده است و به همین علت مرد در ایام عده طلاق رجعی مکلف است همسر خود را در منزل بپذیرد و نفقه او را کاملاً بپردازد.
اگر زن دارای فرزند نباشد
در رابطه با تقسیم ارثیه زن می توان به این مسئله اشاره داشت که اگر زن فوت شده دارای فرزند نباشد در صورت تأهل نیمی از اموال او به شوهر او خواهد رسید و مابقی اگر در طبقه اول پدر و مادرش باشند به نسبت یک سوم باقی مانده سهم مادر و دو سوم سهم پدرش خواهد شد.
ماده ۹۴۶ قانون مدنی: زوج از تمام اموال زوجه ارث می برد و زوجه در صورت فرزنددار بودن زوج یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان ارث می برد در صورتی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد سهم زوجه یک چهارم از کلیه اموال به ترتیب فوق می باشد.
ارث زنی که دارای فرزند است
اگر زن دارای فرزند باشد و از او فرزندی بر جای مانده باشد شوهر یک چهارم اموال وی را ارث می برد و مابقی بین وراث به نسبت مردان دو برابر زنان ارث خواهد رسید. بنابراین با وجود فرزندان شرایط ارث متفاوت از زمانی است که از او فرزندی بر جای نمانده است و شوهر دارای سهم کمتری خواهد بود.
زنی که تنها یک ورثه دارد
اگر وراث زن تنها یک نفر باشد یعنی شوهر و یا فقط پدر یا مادر از وراث او باشند و یا یکی از فرزندان وراث او، تمام ارث متعلق به آن یک نفر خواهد بود و تمام اموال زن متوفی را دریافت خواهد کرد.
وراث زن به طور مساوی ارث نخواهند برد
برخی براساس شنیده ها از منابع نامعتبر اینطور تصور می کنند که در صورت فوت زن وراث به شکلی مساوی از وی ارث خواهند برد. این برداشت کاملاً نادرست است و در صورت فوت زن به طور بر ابر به ورثه ارث نخواهد رسید. براساس قانون طبقات سه گانه وراث زن مانند هر متوفای دیگری خواهند بود و سهم هر وارث با توجه به نسبتی که با متوفی دارد و جایگاه خود در جدول تقسیم ارث مشخص خواهد شد و همسر زن در کنار تمام طبقات شامل ارث خواهد شد و در صورت نبود افراد هر طبقه ارث به طبقه بعد منتقل می گردد.
طلا و زیورآلات زن چگونه تقسیم خواهد شد؟
طلا و زیورآلات یکی از دارایی های زنان است. اگر طلا و زیورآلات زن در تملک وی باشند به همان نسبت تعیین شده دیگر اموال بین وراث تقسیم خواهند شد. اما اگر همسر آنها را به صورت امانت به زن داده باشد متعلق به شوهر خواهد بود و تقسیمی در مورد آنها انجام نخواهد گرفت و جزء میراث زن به حساب نخواهد آمد.
مواردی که شوهر از زن ارث نخواهد برد
در مواردی امکان ارث بردن شوهر از زن وجود ندارد. برای مثال چنانچه هر یک از زن و شوهر مسلمان و دیگری کافر باشد، کافر از مسلمان ارث نمی برد ولی مسلمان از کافر ارث می برد. بنابراین اگر شوهر کافر باشد و زن مسلمان به او ارثی تعلق نخواهد گرفت. در مورد دیگر اگر هر یک از زن و شوهر دیگری را به قتل برسانند از ارث وی محروم خواهند شد. چرا که طبق ماده ۸۸۰ قانون مدنی، قتل مورث از موانع ارث بردن است و بنابراین قتل ارث بردن از زن را برای شوهر منتفی خواهد کرد. برهمین اساس در ماده ۸۸۰ قانون مدنی آمده است که قتل از موانع ارث بردن بوده بنابراین، کسی که مورث خود را عمداً بکشد از ارث او ممنوع می شود، اعم از این که قتل بالمباشره باشد یا بالتسبیب و منفرداً باشد یا به شرکت دیگری در هر صورت قتل از موانع ارث بردن خواهد بود.
اگر در مواردی که به شکل نادر اتفاق می افتد بین زن و شوهر لعان واقع شود، بر طبق ماده ۸۸۲ قانون مدنی زن و شوهر از یکدیگر ارث نخواهند برد. لعان حالتی است که شوهر با رعایت شرایطی خاص، به زن خود نسبت زنا دهد و بر آن اصرار کند و زن نپذیرد. در همین باره در ماده ۸۸۲ قانون مدنی آمده است که بعد از لعان زن و شوهر از یکدیگر ارث نخواهند برد و همچنین فرزندی که به سبب انکار او لعان واقع شده از پدر و پدر از او ارث نمی برد، لیکن فرزند مزبور از مادر و خویشان مادری خود و همچنین مادر و خویشان مادری از او ارث می برند.
