جرائم اینترنتی از جمله مواردی است که این روزها بسیار درباره آن صحبت می شود. با گسترش تکنولوژی و وابستگی انسان ها به فضای مجازی و اینترنت جرائم وابسته به اینترنت نیز افزایش چشمگیری داشته است. با افزایش فعالیت بزهکاران در فضای مجازی و آسیب هایی که متوجه افراد می شود، سوال هایی نیز درباره جرائم اینترنتی شکل می گیرد. چگونه می توانیم از وقوع جرائم اینترنتی جلوگیری کنیم؟ برای پیگیری جرم اتفاق افتاده چه باید بکنیم؟ چگونه امنیت خود را در فضای مجازی بالا ببریم تا طعمه بزهکاران و کلاهبرداران اینترنتی در فضای مجازی نشویم و سوال های دیگری که پاسخ به آنها می تواند امنیت کاربران فضای مجازی را در مواجهه با جرائم اینترنتی بالا برده و مانع از افتادن آنها در دام تبهکاران شود. در ادامه به بررسی رایج ترین پرسش ها درباره جرائم اینترنتی و انواع مجازات های مرتبط با فضای مجازی خواهیم پرداخت. با ثمین عدالت همراه باشید.
برای پیگیری کلاهبرداری اینترنتی چه باید بکنیم؟
یکی از سوال هایی که بسیار پرسیده و تکرار می شود مربوط به زمانی است که فردی مورد کلاهبرداری اینترنتی قرار می گیرد. پس از کلاهبرداری اینترنتی برای افراد این سوال مطرح می شود که برای پیگیری جرم اتفاق افتاده باید به کجا شکایت کنند. برای شکایت از جرایم کلاهبرداری اینترنتی باید ابتدا به دادسرای جرایم رایانه ای رفته و شکایت را مطرح کرد و سپس از طریق پلیس فتا تحقیقات لازم را پیگیری کرده تا در نهایت در دادگاه به صدور حکم نهایی بیانجامد. در این میان حضور یک وکیل مجرب می تواند در پیگیری های مربوطه مفید و موثر باشد.
فیشینگ چیست؟
فیشینگ یکی از شیوه های متداول کلاهبرداری اینترنتی است. در این روش کلاهبردار با استفاده از تکنیک‌های مهندسی اجتماعی و روش های مختلف و متنوع اطلاعات حساس و مهمی نظیر کلمه کاربری، رمز عبور، شماره ۱۶ رقمی عابربانک، رمز دوم کاربران را از طریق ابزارهای الکترونیکی ارتباطاتی (شبکه‌های اجتماعی، سایت های حراجی و وبسایت‌های پرداخت آنلاین) به سرقت برده و باعث زیان مالی به افراد می شود. بنابراین لازم است نسبت به لینک هایی که در فضای مجازی برای پرداخت و واریز وجه برای افراد ارسال می گردد هشیار بوده و نکات ایمنی را نسبت به این موارد رعایت کنند.
مجازات فیشینگ در قوانین ایران چیست؟
با توجه به آسیبی که فیشینگ به افراد مختلف جامعه وارد کرده و موجب گسترش بی اعتمادی و آسیب های مالی می شود در قوانین جمهوری اسلامی ایران نیز برای آن مجازات متناسب با جرم تعیین شده است. در قانون ایران، مواد ۱۲ و ۱۳ قانون جرایم رایانه‌ای مصوب ۱۳۸۹، ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیکی و ماده ۷۴۱ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) رکن قانونی جرم کلاهبرداری اینترنتی را تشکیل می‌دهند. رفتار مجرمانه در رکن مادی جرم فیشینگ شامل ورود، تغییر، محو و مختل کردن و دست‌کاری غیرمجاز سیستم است.
موضوع جرم، تحصیل مال متعلق به دیگری و نتیجه جرم هم، محروم کردن مالباخته از مال خودش است. از طرفی کلاهبرداری اینترنتی، یک جرم عمدی، آنی و مقیّد محسوب می‌شود و وجود سوءنیت عام (عمد در ارتکاب یکی از اعمال فیزیکی مذکور در ماده ۷۴۱ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات) و سوءنیت خاص (قصد تحصیل وجه، مال، منفعت، خدمات یا امتیازات مالی) هم برای تحقق عنصر روانی این جرم ضروری است. بر اساس ماده ۱۳ قانون جرایم رایانه‌ای هم، مرتکبان جرم کلاهبرداری اینترنتی، علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از ۱ تا ۵ سال یا جزای نقدی از ۲۰ تا ۱۰۰ میلیون ریال و یا هر دو مجازات محکوم خواهند شد.
آیا افشای اطلاعات خصوصی دیگران در فضای مجازی جرم است؟
ماده ۱۶ قانون جرائم رایانه ای، افشای اطلاعات خصوصی دیگران در فضای مجازی در کلیه شبکه های اجتماعی و فضای مجازی را جرم دانسته و برای ضمانت اجرای آن ” جزای نقدی” و یا ” دو سال حبس” در نظر گرفته است. در تشریح این عمل مجرمانه گفتنی است که متاسفانه بعضاً مشاهده می‌شود عکس، فیلم، صوت یا مکاتبه های دیگران (چت) توسط عده ای مجرم به دلایل گوناگون از جمله تهدید، ارعاب، اخاذی یا اجبار به قصد کامجویی های اخلاقی، به صورت گسترده ای منتشر شده و مستقیماً عرض و آبروی فرد مقابل زیر سوال می رود. باید بدانیم که این عمل جرم است و قانون در برخورد با چنین مجرمانی به هیچ وجه مسامحه نکرده و قاطعانه برخورد خواهد کرد.
آیا تهدید در فضای مجازی جرم است؟
تهدید به انجام عملی که ممکن است موجب ضرر آبرویی یا شرافتی یا افشای اسرار خصوصی فرد صورت بگیرد و خواه فرد تهدیدکننده تقاضای مال به قصد اخاذی کرده باشد یا نه، خود به تنهایی یک جرم مستقل بوده و بر اساس ماده ۶۶۹ ق.م.ا مجازات ” ۷۴ ضربه شلاق” یا ” حبس از دو ماه تا دوسال” حسب مورد در نظر گرفته است. بنابراین چنانچه کاربران محترم توسط شخص یا اشخاصی تهدید به افشای اطلاعات خصوصی ( شامل عکس و فیلم و… ) شدند، بدون ترس و واهمه ضمن حفظ ادله مربوطه که می تواند شامل نوشته یا صوت یا فیلم و… باشد، موضوع را فوراً به پلیس فتا و دستگاه قضایی اطلاع داده و مطمئن باشند که در صورت تأیید صحت این مدعی، قانون برابر شرایط مقرر، مدافع آنها خواهد بود و حق شکایت برایشان محفوظ و ارتکاب جرم ” تهدید” برای فرد مقابل قطعی می باشد.
مجازات توهین و فحاشی در فضای مجازی چیست؟
توهین و فحاشی در فضای مجازی و مجازات آن از جمله پرسش های پرتکراری است که هر روزه از حقوقدانان پرسیده می شود. یکی دیگر از ناهنجاری های رایج در فضای مجازی و خصوصاً در تلگرام، توهین، فحاشی و ناسزاگویی است که متأسفانه بی اطلاعی افرادی که مورد توهین و فحاشی قرار می گیرند، از حقوق قانونی خود و عدم برخورد قانونی با مجرمین زمینه را برای جرم چنین افرادی فراهم می کند. در حالی که قانون مجازات اسلامی حسب مورد در مواد ۱۴۵ و ۶۰۸، این اعمال قبیح ( فحاشی، توهین ، هتاکی و…) را ” جرم انگاری” کرده و “جزای نقدی از یک تا پنجاه میلیون ریال” یا “۷۴ ضربه شلاق” برای مجازات مجرمان موضوع این ماده، در نظر گرفته است.
