بر اساس قانون صدور چک، آخرین موردی که می‌تواند موجب کیفری شدن چک شود تنظیم چک به روشی است که بانک به دلایلی مثل عدم تطابق امضا یا خط‌خوردگی در متن چک یا اختلاف در مندرجات و … از پرداخت وجه چک خودداری نماید. در این مقاله از این موارد مهم صحبت خواهیم کرد. دانستن این نکات هم برای افرادی که دسته چک دارند مفید است و هم برای کسانی که در تبادلات مالی خود چک دریافت می‌کنند.
عدم مطابقت امضا در تنظیم چک
منظور از امضا هر علامت یا نوشته‌ای است که شخص در زیر نوشته یا سند به منظور منتسب نمودن آن به خود مرقوم می‌کند. از دیدگاه حقوقی تمامی احکام و آثاری که در خصوص اثر انگشت و مهر برای یک فرد مترتب است راجع به امضا نیز صادق است. بدین ترتیب امضا یا مهر شخص در ذیل چک باید با مهر و امضای موجود در بانک مطابقت داشته باشد.
در ایران ایجاد هرگونه ایراد و اشکال تعمدی در تنظیم چک جرم است و چنانچه امضا کننده چک با علم به نقص امضا، چک را جهت مراجعه به بانک به دارنده آن تسلیم نموده باشد عملش مشمول صدور چک بلامحل و قابل تعقیب کیفری است.
قلم‌خوردگی
در تنظیم چک متن چک صادر شده باید بدون خط‌خوردگی تراشیدگی خراشیدگی و قلم بردن و سیاه کردن باشد. این‌ها همه از مصادیق قلم‌خوردگی در صدور چک هستند. حتی اگر در تحریر متن چک از دو قلم مختلف استفاده شود؛ اعم از اینکه این دو قلم از نظر رنگ با هم فرق داشته باشد یا اینکه اثر به جا مانده از آنها به لحاظ درشتی و نازکی قطر متفاوت باشد و یا با قلم و خط دو نفر مختلف نوشته شده باشد و این موارد آشکار و محسوس باشد؛ همه می‌توانند سلامت چک صادر شده را در معرض تهدید و تردید قرار دهند. این موارد می‌توانند منجر به صدور گواهی عدم پرداخت گردند. صدور این گواهی موجبات تعقیب کیفری صادر کننده چک را فراهم می‌کند.
فراموش نکنید که جهت جلوگیری از این امر در صورتی که به هر دلیلی متن چکتان دچار خط‌خوردگی یا اصطلاحاً قلم‌خوردگی شد، مراتب را در ظهر چک یا پشت چک توضیح دهید و امضا کنید. این رفتار باعث می‌شود که هرگونه شبهه و تردیدی در صحت و سلامت چک صادر شده رفع شود و منجر به صدور گواهی عدم پرداخت از طرف بانک محال علیه نشود.
اختلاف در مندرجات در تنظیم چک
یکی از مسائل مهم دیگر که در تنظیم چک باید مد نظر قرار گرفته و رعایت شود این است که هنگام صدور، چک به‌گونه‌ای نوشته شود که تعارض و اختلافی در مندرجات آن از اعم از مبلغ به عدد و حروف یا تاریخ و متن آن ملاحظه نشود چرا که در صورت ملاحضه اختلاف و تعارض بانک محال علیه از پرداخت وجه خودداری خواهد ورزید. این خودداری منجر به صدور گواهی عدم پرداخت می‌شود که مبنای احراز تخلف صادر کننده چک و تعقیب کیفری است.
صدور چک از حساب مسدود
در پایان لازم به ذکر است که یکی از موارد دیگری که موجب صادر شدن گواهی عدم پرداخت و کیفری شدن چک می‌شود صدور چک از حساب مسدود است. چنین عملی در حکم صدور چک بلامحل است و کیفر آن نیز تشدید شده است. مجازات دور چک بی محل به شرح زیر است:
۱. مبلغ مندرج در متن چک کمتر از ده میلیون ریال = حبس تا حداکثر شش ماه
۲. مبلغ مندرج در متن چک از ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال= حبس شش ماه تا یک سال حبس
۳. مبلغ مندرج در متن چک از پنجاه میلیون ریال بیشتر باشد= حبس از یک سال تا دو سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت دو سال
برای اطلاع از قوانین جدید چک مقاله قانون اصلاح قانون صدور چک ۱۳۹۷ را مطالعه کنید.
مرکز حقوقی و داوری ثمین عدالت با تیم قدرتمند مشاوره و وکالت آماده ارائه خدمات با کیفیت حقوقی به شماست. خطوط ارتباطی ما در اختیار شماست. با ما تماس بگیرید.
