بررسی دعاوی مطالبه سهم الشرکه

زمانی که اشاعه ای به وجود می آید هر کدام از شرکا با توجه بر سهم خود از سود و منافعی که از مال مشاع بدست می آید بهره مند می گردند. هنگامی که شرکتی تشکیل می گردد هر کدام از شرکا در زمینه ای که آن شرکت فعالیت دارد با هم همکاری می نمایند و با یکدیگر توافق می کنند که در صورت تحصیل سود و زیان هر کدام به نسبت سهم خود در آن شریک باشند و در صورت اختلاف هر کدام از آنها حق دارد با انتخاب وکیل در دادگاه طرح دعوا نماید و به حق وحقوق خود برسد.

در خصوص شرکتهای تجارتی نیز باید اشاره نمایم که از سود و عوایدی که شرکت بدست می آورد سهمی را برای شرکا به نسبت سهام خود معین می کنند و با توجه بر اینکه سهم الشرکه حق دینی خواهد بود لذا هر شریکی حق دارد آن را مطالبه کند و در صورتی که طلب شریک پرداخت نگردد او این اختیار را خواهد داشت که مثل سایر مطالبات از طریق انتخاب وکیل اقدام مقتضی را به عمل آورد. و بایستی اشاره نمایم که مطالبه سهم الشرکه دعوای حقوقی می باشد و در محاکم حقوقی طرح خواهد شد.

مطالبه سهم الشرکه در شرکت مدنی

در شرکت مدنی، هر یک شرکا بسته به سهم خود در مال مشاع، می‌تواند مالک سود و منافع شرکت گردد و این سود به او تعلق دارد که به موجب عقد و تعیین آن در قرارداد محق است. از طرفی هم، هیچ ایرادی وارد نیست که به موجب شرط و یا توافق جداگانه بین شرکا، شریکی بیش از سهام خود سهم ببرد.

در شرکت مدنی، شخصیت حقوقی وجود ندارد در واقع اگر مدیر شرکت و یا شریکی که شرکت را اداره می کند چون به عنوان مدیر شرکت متعهد به تحویل سهم شریک می باشد. این تعهد مالی است که به ذمه اوست و شریک محق می‌تواند به او رجوع کند و اگر از دادن سهم شریک، استنکاف کند، می‌تواند با رجوع به مرجع قانونی الزام او را به پرداخت سهم الشرکه بخواهد.

مطابه سهم الشرکه در شرکت تجارتی

شرکتهای تجارتی دارای شخصیت حقوقی هستند و در زمانی که مطالبات و یا دیونی ایجاد می گردد آنها خود به مانند یک شخص می توانند طرف دعوا قرار بگیرند و حق دارند که از وکیل برای رسیدن به مطالباتشان استفاده کنند. در این شرکتها هر گاه سودی حاصل شود این سود بین شرکا تقسیم خواهد شد و مدیران شرکت متعهد به پرداخت آن به شرکا می باشند.

مطالبه سهم الشرکه در شرکتهای تجاری مختلف

با توجه بر اینکه در قانون تجارت انواع شرکتهای تجاری قید شده است لذا بایستی به اینکه ماهیت آنها در نحوه ی مطالبه سهم الشرکه به چه صورتی است توجه داشته باشیم در این قسمت به این موضوع خواهیم پرداخت.

• شرکت تضامنی: در صورتی که شرکت از نوع تضامنی بوده باشد، شریک خود و یا از طریق وکیل این اختیار را دارد که نسبت به مطالبه سهم الشرکه اش مطابق با قرارداد شرکت و میزان تعیین شده و در صورتی که سودی حاصل نیز وجود داشته باشد با مراجعه به دادگاه حقوقی شریک و یا شرکا را به پرداخت سهم الشرکه الزام کند.
• شرکت سهامی: در شرکت های سهامی با توجه بر وجود برگه ای به نام سهام شخصی که دارای برگه سهام می باشد می تواند در صورتی که از میزان سهام او که در برگه مشخص شده است و همچنین در صورتی که سود عایدی نیز به شرکت رسیده خودداری نمایند به وسیله وکیل در مراجع قضایی احقاق حق بنمایند و مطالبات خود را درخواست کنند.
  در مورد سایر شرکتهای مقرر در قانون تجارت، مطالبه سهم الشرکه به موجب شرکتنامه یا عقد شرکت که میزان سهم الشرکه مشخص شده است، می باشد.

دادگاه صالح در مطالبه سهم الشرکه

با توجه بر اینکه سهم الشرکه شریک دین شرکت به شریک خواهد بود و از حقوق مالی منقول است در نتیجه تعیین صلاحیت دادگاهی که باید دعوا را در ان مطرح نمود از درجه اهمیت بالایی برخوردار می باشد در صورتی که قبول وکالت دعاوی حقوقی نسبت به این گونه از موارد شود براساس ماده ۲۰ قانون مدنی که کلیه دیون از قبیل قرض و ثمن مبیع از حیث صلاحیت دادگاه ها در حکم منقول تلقی شده اند وکیل بایستی زمانی که طرح دعوا در مورد سهم الشرکه میان یکی از طلبکاران و شریک می باشد مطابق ماده ۱۱ قانون آیین دادرسی مدنی به دادگاه محل اقامت خوانده مراجعه بنماید و در زمانی که میان شرکت و شرکا، یا شریک و شرکای دیگر می باشد بر طبق ماده ۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی در دادگاهی که مرکز اصلی شرکت در آن می باشد مطرح نماید.

تامین خواسته نسبت به سهم الشرکه

طلبکار خود شخصا و یا توسط وکیل می تواند در زمانی که بدهکار از پرداخت دین خود امتناع می ورزد با مراجعه به مراجع قانونی الزام و محکومیت او را مبنی بر پرداخت دین بخواهد.
ولی در زمانی که بیم آن برود که بدهکار پس از پایان دادرس و قطعیت حکم نتواند و یا نخواهد دین خود را بپردازد ، طلبکار این حق را خواهد داشت که با ارائه دادخواست بر مبنای تامین خواسته از مرجع صالح، معادل طلب خود را از اموال او توقیف بنماید.

در شرکت مدنی، می‌تواند معادل طلب خود، را از سود حاصله شرکت توقیف کند و یا معادل طلب خود از اموال شخصی که در برابر شرک متعهد و مدیون به پرداخت سهم الشرکه اوست، توقیف بنماید.
در مورد شرکت های تجارتی هم به دلیل اینکه دارای شخصیت حقوقی مستقل می باشد در صورت عدم پرداخت می تواند خود یا به وسیله وکیل از دادگاه درخواست نماید که از اموال شرکت معادل سهم او توقیف بشود.

نکته ای که وجود دارد این است که چون مطالبه سهم الشرکه مستند به سند عادی شرکت نامه و یا سند عادی برگه سهام خواهد بود لذا به جهت درخواست و صدور تامین خواسته، می بایست خسارات احتمالی مطابق بند ۸ از ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی پرداخت شود.

سهم الشرکه از جمله حقوق مالی و مطالبات شخص از شرکت خواهد بود و در زمانی که شریک در شرکتی، سهام داشته است طلبکاران او خواهند توانست خود شخصا و یا به وسیله وکیل از دادگاه بخواهند در صورتی که دارایی شخصی او برای پرداخت طلب آنها کفایت ننماید سهم الشرکه او را به جهت طلب خود توقیف نمایند.

منابع:
برگرفته از قانون مدنی و قانون آیین دارسی مدنی