وکیل دادگاه انقلاب

وکیل دادگاه انقلاب می گوید ماده ۳۵۲ قانون آیین دادرسی کیفری به جرم های سیاسی و مطبوعاتی به صورت علنی در دادگاه کیفری یک مرکز استان محل وقوع جرم و با حضور هیئت منصفه رسیدگی می گردد. طبق ماده ۳۴ قانون مطبوعات، اصلاحی سال ۱۳۷۹ به جرم های مطبوعاتی طبق قوانین مربوط به صلاحیت ذاتی را می شود د

در این نوشتار به مبحث وکیل دادگاه انقلاب و انواع صلاحیت کیفری می پردازیم. طبق گفته یک وکیل دادگاه انقلاب در خصوص رسیدگی به دعوا می بایست به مراجع صلاحیت که رسیدگی کننده آن دعوا هستند دقت نمود و برای این کار که بدانیم دعوا در صلاحیت کدام دادگاه می باشد باید اطلاعات کامل و جامعی از مراجع رسیدگی داشته باشیم.

انواع صلاحیت دعاوی کیفری

۱٫ صلاحیت ذاتی
برای اینکه تشخیص دهیم دعوا در صلاحیت ذاتی چه دادگاهی هست به موضوع دعوا یا اتهام باید توجه شود.
موضوع دعوا را از سه جهت می توان بررسی کرد: نوع، صنف و درجه
صنف به دعوای حقوقی یا بحث بر سر یک جرم یعنی دعوای کیفری گفته می شود.
نوع، موضوعی هست که مرجع عمومی به آن می تواند رسیدگی کند و یا مرجع خصوصی (اختصاصی) برای رسیدگی کردن به موضوع را دارد.
درجه یعنی رسیدگی در صلاحیت دادگاه بدوی (اولین) یا مرجع تجدیدنظر هست.

مرجع عمومی به کدام مراجع گفته می‌شود؟

مراجع عمومی صلاحیت رسیدگی به تمام امور را دارند به جز موردهایی که صراحتاً به وسیله قانون رسیدگی به آن دعوا در صلاحیت دادگاه دیگر قرار داده شده باشد، بنابراین دادگاه کیفری یک و دادگاه کیفری دو مرجع عمومی به حساب می آیند.

مرجع اختصاصی به کدام مراجع گفته می‌شود؟

قانون صریحاً اموری را در صلاحیت مرجع خاص تعیین کرده به طوری که صلاحیت رسیدگی مرجع خاص یا اختصاصی محدود می باشد.

۲٫ صلاحیت محلی
متهم را هنگامی در دادگاه انقلاب محاکمه می کنند که جرم در آن حوزه اتفاق افتاده باشد. در خصوص ترک کردن نفقه برای شکایت کیفری به کدام مرجع قانونی باید مراجعه شود؟ ترک کردن انفاق جرمی است با عنصر مادی یعنی برای انجام به آن عملی از مرتکب سر نزده بلکه انجام دادن یک وظیفه را ترک کرده که در اصلاح گفته می شود ترک فعل کرده و برای اینکه بدانیم برای شکایت کردن ترک انفاق به کجا باید مراجعه کرد می بایست به محل انجام این تکلیف مراجعه کرد و ترک انجام تکلیف که همان پرداخت نکردن نفقه می باشد را محل جرم به حساب می آورند. یعنی جایی که می بایست نفقه زن پرداخت می شده ولی شوهر پرداخت نکرده.
۳٫ صلاحیت شخصی
برای تعیین مرجع رسیدگی کننده به موضوع، شناسایی شخصیت مرتکب یا متهم دارای اهمیت است. به طوری که شخصیت مرتکب، بعضی مواقع تعیین کننده دادگاه انقلاب رسیدگی کننده می باشد. قانون رسیدگی بعضی از جرم هایی که از طریق شخص خاص صورت گرفته را در صلاحیت مرجع خاصی قرار می دهد. به طور مثال: دادگاه انقلاب رسیدگی به جرمی که توسط شخص زیر ۱۸ سال صورت گرفته با دادگاه شخص بالای ۱۸ سال فرق دارد. طبق ماده ۳۰۴ قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه به تمام جرم های کودکان و افراد زیر ۱۸ سال شمسی رسیدگی می کند. صلاحیت شخصی مطابق با شخصیت متهم به عنوان ملاک صلاحیت محلی قرار گرفته می شود.
طبق ماده ۳۰۷ قانون آیین دادرسی کیفری، رسیدگی کردن به اتهامات رؤسای قوای سه گانه و مشاوران و معاونان آنها، رئیس و اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام و … در صلاحیت دادگاه های کیفری تهران می باشد.

استثنائات

استثنائاتی در خصوص تعیین صلاحیت مرجع رسیدگی کننده به ملاک هایی که برای تعیین دادگاه انقلاب طبق قواعد صلاحیت است وجود دارد. مثل صلاحیت اضافی که به موردهایی مثل تعدد اتهام و تعدد متهم و احاله پرونده از دادگاهی به دادگاه دیگر بستگی دارد.

تقسیم بندی صلاحیت اختصاصی دادگاه های کیفری

دادگاه های کیفری به دو صورت عمومی کیفری و اختصاصی کیفری تقسیم بندی می شوند. مرجع عمومی کیفری از دادگاه کیفری دو و دادگاه کیفری یک تشکیل می شود. مرجع عمومی اختصاصی متشکل از دادگاه انقلاب، دادگاه کودکان و نوجوانان، دادگاه های نظامی و دادگاه های ویژه روحانیون است. طبق نظر وکیل دادگاه انقلاب برای شناخت ماهیت و ویژگی‌های دادگاه انقلاب باید یک شناخت کلی از دادگاه کیفری یک و دو داشته باشیم.

۱- دادگاه کیفری دو

دادگاه کیفری دو اخیراً جایگزین دادگاه عمومی جزایی سابق شده است.
مطابق ماده ۲۹۵: دادگاه کیفری دو با رئیس یا دادرس علی البدل در حوزه قضایی هر شهرستان تشکیل می گردد.

دادگاه کیفری دو صلاحیت رسیدگی به چه دعاوی را دارا است؟

طبق ماده ۳۰۱ قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه کیفری دو صلاحیت رسیدگی به همه جرم ها را دارد به جز چیزی که قانون در صلاحیت مرجع دیگری قرار داده باشد. مثل دعاوی که در ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی کیفری از صلاحیت دادگاه کیفری دو بیرون آمده و برای رسیدگی به آن جرائم دادگاه انقلاب صالح می باشد.
دادگاه بخش، طبق ماده ۲۹۹ قانون آیین دادرسی کیفری دو را به عهده دارد و نمی شود برای آن موجودیت مستقلی را در نظر گرفت.

در جلسات رسیدگی در دادگاه کیفری دو چه کسانی باید حضور داشته باشند؟

طبق ماده ۳۰۰ قانون آیین دادرسی کیفری، در همه جلسه های دادگاه های کیفری دو دادستان و یا معاون دادستان و یا یکی از دادیاران به انتخاب از طرف دادستان می توانند در دفاع از کیفرخواست صادره توسط دادسرا حاضر باشند. در موردی که دادگاه در جرائم خاص بودن یکی از آنها را ضروری و لازم دانسته، بودن دادستان در جلسه رسیدگی واجب است. ولی اگر این شخص به دلایلی در جلسه رسیدگی نبود، این عدم بودن منجر به توقف رسیدگی نمی شود و رسیدگی به پرونده بدون بودن آنها صورت می گیرد. مگر مواردی که دادگاه تشخیص داده باشد بدون وجود آنها رسیدگی به پرونده امکان پذیر نیست. در این صورت حضور نداشتن آنان منجر به لغو جلسه می گردد.

۲- دادگاه کیفری یک

دادگاه کیفری یک، از رئیس و دو مستشار تشکیل شده که با دو عضو هم جلسه به رسمیت شناخته می شود و در صورتی که رئیس حضور نداشته باشد ریاست دادگاه به عهده مستشاری هست که سابقه کار قضایی بیشتری داشته باشد. دادگاه کیفری یک هم مانند دادگاه کیفری دو مرجع عمومی شناخته می شود.

محل تشکیل دادگاه کیفری یک

در مرکز استان و به صلاحیت رئیس قوه قضایی دادگاه کیفری یک در حوزه قضایی شهرستان ها تشکیل می گردد.
سؤال: هر گاه فردی مرتکب چند جرم باشد و هر یک در صلاحیت دادگاه جداگانه باشد، شرایط رسیدگی به چه صورت است؟
پاسخ: هر گاه فردی مرتکب به چندین جرم بوده و رسیدگی به یکی از جرم ها در صلاحیت دادگاه کیفری یک و رسیدگی به برخی دیگر از جرم ها در صلاحیت دادگاه کیفری دو و یا کودکان و نوجوانان بوده باشد، به تمامی جرم ها در دادگاه کیفری یک رسیدگی می گردد.
سؤال: در صورتی که جرمی در دادگاه کیفری یک طرح شود و سپس مشخص گردد دادگاه صالح به رسیدگی نبوده، چه می شود؟
پاسخ: هر گاه جرمی در دادگاه کیفری یک طرح شده و دادگاه پس از رسیدگی و بررسی های لازم و ختم رسیدگی تشخیص داده باشد عملی که مرتکب سرزده عنوان مجرمانه دیگری دارد که رسیدگی به آن جرم (یعنی عنوان مجرمانه جدید) در صلاحیت دادگاه کیفری دو هست، دادگاه کیفری یک به این جرم رسیدگی کرده و حکم لازم را صادر می نماید.

رسیدگی به چه جرائمی در صلاحیت دادگاه کیفری یک است؟

* جرم هایی که مجازات آنها سلب حیات هست (اعدام و قصاص)
* جرم هایی که مجازات آنها شامل حبس ابد می باشد.
* جرم هایی که مجازات آنان شامل قطع عضو هست یا جرم هایی که مجازات آنها پرداخت نصف دیه و بیشتر از نصف بوده باشد.
* جرم هایی که شامل مجازات حبس تعزیری درجه ۱،۲ و ۳ می باشد.
* جرم های سیاسی و مطبوعاتی

نحوه رسیدگی به جرائم سیاسی و مطبوعاتی

طبق ماده ۳۵۲ قانون آیین دادرسی کیفری به جرم های سیاسی و مطبوعاتی به صورت علنی در دادگاه کیفری یک مرکز استان محل وقوع جرم و با حضور هیئت منصفه رسیدگی می گردد. طبق ماده ۳۴ قانون مطبوعات، اصلاحی سال ۱۳۷۹ به جرم های مطبوعاتی طبق قوانین مربوط به صلاحیت ذاتی را می شود در دادگاه عمومی یا انقلاب و یا دیگر مراجع قضایی رسیدگی کرد و در صورت علنی بودن و حضور داشتن هیئت منصفه لازم است به جرم های مطبوعاتی در دادگاه صالح مرکزهای استان ها رسیدگی گردد.

هیئت منصفه در جرائم سیاسی و مطبوعاتی

در تهران هیئت منصفه شامل ۲۱ نفر و در دیگر استان ها ۱۴ نفر از اشخاص مورد اعتماد عمومی از بین گروه های مختلف اجتماعی (اساتید دانشگاه، روحانیون، مهندسان، نویسندگان، پزشکان، وکلای دادگستری، روزنامه نگاران، اصناف، کارمندان، دبیران و آموزگاران، هنرمندان، بسیجیان، کشاورزان) را با عنوان هیئت منصفه انتخاب می کنند. پس از اینکه ختم رسیدگی اعلام شد بلافاصله اعضای هیئت منصفه به مشورت پرداخته و نظر کتبی خود را در مورد اینکه متهم بزهکار شناخته شده باشد و یا شناخته نشده و آیا شامل تخفیف در مجازات هست یا خیر را اعلام می کنند. پس از اعلام رأی هیئت منصفه، دادگاه در خصوص اینکه متهم مجرم شناخته شده یا برائت گرفته تصمیم گیری می کنند و مطابق قانون رأی صادر می گردد. اگر رأی بر مجرم بودن صادر شود، این رأی قابل تجدیدنظرخواهی هست و در مرحله تجدیدنظر داشتن حضور هیئت منصفه واجب نیست.

وکیل دادگاه انقلاب

مطابق با گفته وکیل دادگاه انقلاب، دادگاه انقلاب یک دادگاه و مرجع رسیدگی کننده اختصاصی هست. (برخلاف دادگاه کیفری یک و دادگاه کیفری دو که مرجع کیفری عمومی می باشد). در مرکز هر استان و به تشخیص رئیس قوه قضاییه دادگاه انقلاب در حوزه قضایی شهرستان ها تشکیل می گردد.

دادگاه انقلاب به چه جرائمی رسیدگی می‌کند؟

طبق ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه انقلاب به جرم هایی که علیه امنیت داخلی و خارجی کشور، تبانی و اجتماع علیه جمهوری اسلامی ایران یا اقدام مسلحانه یا احراق، محاربه و افساد فی الارض، بغی، خراب کردن و اتلاف اموال کشور با هدف مقابله با نظام و توهین به مقام بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و مقام رهبری و همه جرم ها که مربوط به مواد مخدر و روان گردان ها و قاچاق اسلحه و مهمات و مواد تحت کنترل و دیگر موردهایی که در قانون صلاحیت رسیدگی به آنها را دادگاه انقلاب دارد رسیدگی می نماید. در رسیدگی به جرم های بالا جلسه رسیدگی در دادگاه انقلاب با حضور یک رئیس و دو نفر مستشار رسمیت می یابد. برای رسیدگی کردن به دیگر جرم ها که در صلاحیت دادگاه انقلاب هست جلسه رسیدگی با حضور رئیس یا دادرس علی البدل و یا یک مستشار تشکیل می گردد.

جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی شامل چه جرائمی می‌شود؟

* جرم هایی که در مود ۴۹۸ تا ۵۱۲ قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات آمده است.
* ایجاد ترس و وحشت بین مردم و تشکیل دادن جلسه و قتل و غارت
* وارد شدن به صورت دسته جمعی و مسلحانه به عنف در هنگام شب به منازل مسکونی مردم و دزدیدن اموال آنان با تهدید و ارعاب
* جرم هایی که در رابطه با مواد مخدر و قاچاق کالا و ارز هست (طبق قانون مبارزه با مواد مخدر و قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب سال ۱۳۹۲).