دعاوی حقوقی و حق ارتفاق در مال غیرمنقول

حق ارتفاق در دعاوی حقوقی به املاک و اراضی اختصاص خواهد داشت نسبت  به مالکیت زمین فرع می باشد و به طور کلی جدای از زمین قابل انتقال یا توقیف نمی باشد.

ارتفاق قراردادی: در هر زمانی که صاحبان املاک در ملک خود، بتوانند هرگونه حقی را که خواستار باشند که نسبت به دیگری قرار بدهند  این نوع حق را  ارتفاقی قراردادی می گویند.

این نکته حائز اهمیت خواهد بود که  قرارداد حق ارتفاق تابع ماده ۱۰ قانون مدنی می باشد و این قرارداد ممکن است معوض یا مجانی  بوده باشد.

 

ارتفاق طبیعی: در صورتی که زمین یا خانه کسی مجرای فاضلاب یا آب باران زمین یا خانه دیگری باشد صاحب آن خانه یا زمین نخواهد توانست مانعی برای استفاده ایجاد نماید مگر در زمانی که عدم استحقاق او معلوم گردد.

در دعاوی حقوقی هنگامی که کسی از سالها پیش در خانه یا ملک دیگری مجرای آب به ملک خود یا حق مرور داشته باشد صاحب خانه یا ملک نخوهد توانست مانع استفاده از آن حق را فراهم بیاورد.

 

ارتفاق تبعی: حق ارتفاق مستلزم وسایل انتفاع از آن نیز خواهد بود. مثل اینکه اگر کسی حق شرب از چشمه یا حوض یا آب انبار غیر را دارد، حق عبور تا آن چشمه یا حوض و آب انبار هم برای برداشتن آب دارد.

ارتفاق تبعی، تنها در صورتی ایجاد می شود که جهت استفاده از حق اصلی ضروری باشد و صرفا برای اجرای حق اصلی نمی توان مدعی حق دیگری شد. ارتفاق تبعی تابع حق اصلی است و با از بین رفتن آن منتفی می شود.

خصوصیات حق ارتفاق

الف) در دعاوی حقوقی مربوط به حق ارتفاق  حق مذکور قائم به ملک بوده و اختصاص به زمین داردو به طور کلی به سود مالک زمین خاصی برقرار خواهد شد . می توان به این نتیجه رسید که هر فردی که مالک زمینی گردد این اختیار را خواهد داشت که  از این حق استفاده بنماید و دادگاه حقوقی در این خصوص به بودن دو زمین متصل و نزدیک به هم برای ایجاد این حق توجه خاصی دارد.

 

ب) حق ارتفاق تابع ملک بوده  و فرع بر مالکیت زمین می باشد و هر حقی بدون در نظر گرفتن خود ملک عملا به وجود نیامده و موضوع سالب به انتفاع خواهد بود.

 

ج)  در دعاوی حقوقی این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که حق ارتفاق دایمی می باشد هر چند که مالک خواهد توانست برای مدت محدودی برای دیگری حق ارتفاق ایجاد نماید.

 

د) حق ارتفاق قابل تقسیم نمی باشد و به این معنی می باشد که هر گاه در یک دعوای حقوقی حق ارتفاق به نفع ملکی مشاع برقرار گردیده شده باشد، بعد از تقسیم ملک، حق ارتفاق فقط به نفع یکی نمی باشد بلکه هر کدام به طور مستقل حق استفاده از این حق را مطابق بر ماده ۱۰۳ قانون مدنی خواهند داشت.

اسباب ایجاد حق ارتفاق

حق ارتفاق با شیوه‌های ذیل ایجاد می‌شود:

۱-قرارداد؛ به طور معمول‌ حق ارتفاق با همین شیوه ایجاد می‌شود. همان‌طوری که ماده ۹۴ قانون مدنی در این زمینه مقرر می‌دارد که صاحبان املاک می‌توانند در ملک خود هر حقی را که بخواهند نسبت به دیگری ایجاد کنند. پس مالک زمین و ملک می‌تواند با قراردادی حق عبور یا حقوق دیگری را به شخصی واگذار کند.

 

۲- قانون؛در دعاوی حقوقی گاهی ممکن است حق ارتفاق ناشی از حکم مستقیم قانون و مربوط به وضع طبیعی املاک باشد. که در این مورد حق ارتفاق به صورت قانونی خواهد بود.  مثلاً زمینی که بالاتر از زمین دیگر است، بر حسب طبیعت که قانون نیز آن را محترم می‌شمارد، دارای حق ارتفاق برای فاضلاب و آب باران نسبت به زمین پایین‌تر است؛ همان‌طور که ماده ۹۵ قانون مدنی مقرر می‌دارد: «هرگاه زمین یا خانه کسی، مجرای فاضلاب یا آب باران کسی بوده است، صاحب آن خانه یا زمین نمی‌تواند از آن جلوگیری کند، مگر در صورتی که عدم استحقاق او معلوم باشد.»

زوال حق ارتفاق

درباره راه هایی که باعث می گردد تا حق ارتفاق زائل و پایان یابد در قانون مدنی موردی بیان نشده است اما بر مبنای اصول و نظرات علمای حقوقی که در این مورد بیان شده است  به دو نظر عمده در این خصوص می توان دست یافت:

بررسی زوال حق ارتفاق بر اساس عناصر آن.

عناصر و ارکانی که حق ارتفاق را تشکیل می دهند . به عبارتی حق ارتفاق بر مبنای ارکانی به وجود می آید که جمع آنها باعث می شود که دعاوی حقوقی در این خصوص را بتوان طرح نمود این موارد عبارتند از:

الف: از مواردی که در موضوع حق ارتفاق  لازم می باشد  بودن دو مال غیر منقول اعم از ملک یا زمین خواهد بود

ب: قائل شدن وجود امتیازی برای شخصی که ضرر مالی  برای دیگری را ایجاد می نماید.

ج: مالک آن دو مال  متفاوت بوده باشند.

در دعاوی حقوقی حق ارتفاق بر مبنای این موارد و بررسی این ارکان  می‌توان به این نتیجه رسید که عدم وجود هر یک از این موارد می تواند سبب زوال و پایان حق را فراهم بیاورد .

هنگامی که فردی حق ارتفاق را در یک ملک ایجاد نموده باشد یا مالک آن دو ملک شخص واحدی بوده باشد و در صورتی که امتیاز برای دو طرف حق بوده است و یا اموال از بین رفته  باشد، در این مورد حق ارتفاق زایل گردیده و پایان حق ارتفاق خواهد بود.

خصوصیات حق ارتفاق از یک نگاه دیگر عبارت است از مواردی همچون  قائم به ملک بودن و اختصاص به زمین داشتن و یا تابع ملک و فرع بر مالکیت زمین بودن ، دایمی بودن و قابل تقسیم نبودن حق ارتفاق که در نتیجه حق ارتفاق بایستی در زمین ایجاد گردد و  دائمی و قائم به ملک بوده باشد و نبودن هر کدام از این  چهار ویژگی موجب می شود که حق ارتفاق زایل گردد.

پایان بایستی به عرض برسانم دادگاه حقوقی که صلاحیت برای رسیدگی به این نوع از دعاوی حقوقی را دارد دادگاهی است که در محل ملک مسفقر می باشد. در مرحله اجرای حکم این نکته لازم است که با توجه به جنبه اعلامی بودن صرف حکم  تعلق حق مذکور را برای خواهان مستحکم خواهد نمود در نتیجه در این مورد مرحله ی اجرا وجود ندارد و در خصوص حقوق ارتفاقی در اپارتمان ها  اعمال این حق بر طبق قانون تملک اپارتمان ها بوده و حکم نیز بر این پایه صادر می گردد و همچنین

حق ارتفاق حقی عینی است و مربوط به اموال غیر منقول اصلی می باشد.

 

منابع:

برگرفته از قوانین و مقررات در خصوص املاک