دعاوی حقوقی و اعاده دارسی

اعاده دادرسی در دعاوی حقوقی ،یکی ازطرق اعتراض فوق العاده به احکام می‌باشد. و این موضوع فقط درباره احکام صادر شده از دادگاهها قابل پذیرش خواهد بود و شامل قرارصادرشده از دادگاه حقوقی نخواهد بود نکته دیگری که باید رعایت گردد. قطعیت حکم صادر شده از دادگاه می‌باشد.و این امر شامل آرای غیر قطعی محاکم حقوقی ، پذیرفته نخواهد شد، چرا که نسبت به احکام غیر قطعی، اعتراض عادی به وسیله تجدیدنظر خواهی  صورت خواهد پذیرفت و رسیدگی به این نوع از اعتراض در دیوان عالی کشور مورد رسیدگی قرار می گیرد. حال پس از مختصری از کلیات این نوع اعتراض، به شرحی از جهات استفاده این اعتراض می­پردازیم.

جهاتی برای اعاده دادرسی در دعاوی حقوقی وجود دارد به شرح ذیل می باشد.

1. هر زمانی که در یک دعای حقوقی حکمی صادر شده باشد و آن حکم مورد درخواست خواهان نبوده است وقاضی صادر کننده حکمی خارج ازخواسته خواهان را به اشتباهصادر نموده باشد. به عنوان مثال،خواسته خواهان، مربوط به خلع ید بوده ولی دادگاه صادرکننده رای به قلع بنا داده است.
2. در صورتی که حکم صادره از دادگاه بیشترازمیزان خواسته بوده باشد و این حکم قطعیت نیز یافته باشد،شخص می­تواند اعتراض خود را به رای دادگاه اعلام کند و اعتراض نماید..هر گاه در دعوای حقوقی خواسته مطالبه بیست میلیون تومان بوده است ولی قاضی مبادرت به صدور حکمبه مبلغ پنجاه میلیون تومان را صادر کرده باشد.
3. اگر وجود تضادی در مندرجاتحکم دادگاه  وجود داشته باشد و این موضوع  ناشی ازاستناد واشتباه قاضی صادرکننده دراستناد به اصول متضاد ومتناقض  بوده است و بر این مبنا، رای اشتباه شده است.
4. حکمی که از سویدادگاه  صادرشده است،باحکم دیگری که بین همان اصحاب دعوی وبایک موضوع دعوی قبلا درهمین دادگاه صادرشده است درتضاد وتناقض بوده باشد و این تضاد منشا قانونی نداشته باشد.
5. هرگاه حیله وتقلبی به کاربرده باشد که دررای دادگاهموثر بوده بعد از اینکه حکم صادر شده است، کشف شده باشد.
6. استنادحکم دادگاه به اسناد ومدارکی باشد که بعدا جعلیت این اسناد به اثبات .رسیده باشد
7. اگر در دعاوی حقوقی پس از رسیدگی به پرونده ای، اسناد ومدارکی به دست آید که دلیل اثبات حقانیتدرخواست کننده باشد و اثبات شود که این اسناد ومدارک بدون تقصیر مدعی،درجریان دادرسی مکتوم مانده بوده است.

انواع اعاده دادسی

1. هرگاه یکی از طرفین دعوی که دررسیدگی های سابق حضور داشته است بخواهد در صورت تحقق شرایط و لوازم مربوط به اعاده دادرسی به طور مستقل،دادخواستی را به دادگاه حقوقی تقدیم دارد به آناعاده دادرسی اصلی می­گویند و به صورت مستقیم به دادگاه صادرکننده حکم قطعی رای مورد درخواست ارائه خواهد شد.

 

2. در هر زمانی که دراثنای رسیدگی به دعاوی حقوقی، رای قطعی که از دادگاه دیگری به عنوان دلیل اقامه شود وفردی که حکم علیه او خواهد بود، اعاده دادرسینموده باشد به آن طاری می­گویند. که این درخواست درجلسه دادگاهی که حکم به عنوان دلیل اقامه شده ، است تقدیم خواهد شد. درخواست دهنده ظرف ۳روز بایستی دادخواست خود را به دفتردادگاه تقدیم نماید.اگر به نظر قاضی دادگاه  مستندات مربوط به آن قوی باشد،ادامه رسیدگی را تا حصول نتیجه متوقف کرده و در غیر اینصورت به رسیدگی نسبت به موضوع ادامه داده وتصمیم مقتضی را اتخاذ خواهد کرد.

مهلت و زمان تقدیم دادخواست

مهلت تقدیم دادخواست اعاده دادرسی اشخاصی که در ایران حضور دارند، ظرف بیست روز و اشخاصی که درخارج ازایران حضور دارند،ظرف دوماه می­باشد که در حالت­های مختلف متفاوت می­باشد. هنگامی که در دعاوی حقوقی رای قطعی حضوری صادر و ابلاغ شده است از زمانی که رای ابلاغ شده است ۲۰ روز مهلت برای افراد داخل کشور و ۲ ماه برای افراد خارج از ایران می­باشد. در موردی که رای غیابی می­باشد با توجه بر اینکه زای بایستی قطعی شود تا بتوان از آن اعاده دارسی نمود لذا زمان های مربوط به واخواهی و تجدیدنظرخواهی بایستی سپری شود. در نتیجه زمان و مهلت پس از سپری شدن مهلت­ها امکان پذیر می باشد. در زمانی که به جهت مغایر بودن دو حکم بوده باشد مهلت از زمان ابلاغ آن حکمی که دیرتر ابلاغ شده است و در مواقعی که دلیل جعلی بودن و یا حیله و تقلب باشد مهلت بعد از قطعی شدن حکم در مورد جعل و یا تقلب می­باشد. هنگامی که در دعاوی حقوقی دادخواست به جهت مکتوم بودن اسناد ومدارک بوده باشد زمان و مهلت از موقعی که اطلاع ازاسناد ومدارک مکتوم حاصل می گردد محاسبه می شود و نکته این است که موضوع دسترسی دسترسی به اسناد ومدارک مکتوم ،باید در دادگاهی که به درخواست رسیدگی می کند، به اثبات برسد. هرگاه شخصی که دادخواست را ارائه می­کند عذر موجه ای را اعلام کرده باشد تمام این مهلت­ها و زمان­ها بعد از رفع شدن موانع مجاسبه خواهد شد. موانع وعذرهای موجه  که شخص می­تواند آن را مطرح نماید عبارتند از: مرضی که مانع ازحرکت باشد. فوت والدین، همسر و یااولاد آن شخص. توقیف یا درحبس بودن به نحوی که نتواند دادخواست اعاده دادرسی خود رادر مهلت تقدیم نماید. حوادثی که مانع ازحضور به موقع شخص باشد مانند سیل،زلزله و مانند این موارد.

جهت تقدیم دادخواست اعاده دادرسی در دعاوی حقوقی متن بایستی صحیح  و به طرفیت تمام کسانی که در پرونده قبل به عنوان طرف دعوی حضور داشته اند  بوده و مدارک هویتی و رای صادره از دادگاه بدوی و تجدیدنظر در صورت وجود به همراه کلیه مدارک و مستندات مرتبط با موضوع را ضمیمه دادخواست شود.

آثار و نتایج

بعد از ثبت دادخواست اعاده دادرسی و ارجاع به شعبه جهت رسیدگی در ابتدا نسبت به پذیرش و یا عدم پذیرش قضات موضوع را مورد بررسی قرار می دهند و تصمیم ابتدایی خود را در قابل قرار قبولی و یا رد صادر می­نمایند و بعد از آن تعیین وقت رسیدگی ودعوت از طرفین ،مانند همه دعاوی حقوقی، رسیدگی واتخاذ تصمیم خواهد شد. نکته مهم این است که اگر قرارصادره مبنی برعدم پذیرش باشد،درخواست مجدد ازهمین جهت دیگر پذیرفته نخواهد شد.

در پایان بایستی به عرض برسانم که دردعاوی غیرمالی،در صورت صدورقرارقبولی ،اجرای حکم متوقف می‌شود و در دعاوی مالی،اگرامکان اخذ تامین مناسب ازمحکوم له وجود داشته باشد،دادگاه حقوقی پس از اخذ تامین مناسب،اجرای حکم راادامه خواهد داد و در غیر این صورت،دستور توقف اجرای حکم راتا رسیدگی ماهوی و صدور رای،صادر خواهد نمود.

منابع:

1. قانون آیین دادرسی مدنی
2. برگرفته شده از محشای قانون آیین دادرسی مدنی / مصطفی مومنی
3. برگرفته شده از آیین دادرسی مدنی / عبدالله شمس