قوانین جدید زندان برای مهریه چگونه است؟
همانطور که می دانید مهریه، دین یا حقی است که در هنگام عقد ازدواج پرداخت آن بر مرد واجب می شود و زن هر هنگام که اراده کند می تواند این حق را از همسر خود طلب کند. در قرآن با نام صداق یاد می شود. این کلمه که از صدق می آید در واقع نشان دهنده صداقت مرد در علاقه به همسر خود است. در حالی که در کشور ما در اکثر موارد مبالغ تعیین شده برای کابینه ای غیرواقعی و اکثر مردها از پرداخت های تعیین شده ناتوان هستند.
به همین جهت نیز در سال های اخیر زندان های کشور پر شده از افرادی که توانایی پرداخت صداق را نداشته و به همین موجب نیز باید تا هنگام پرداخت صداق مهر به هر روش در زندان بمانند. این موضوع خانواده های بسیاری را با مشکل مواجه کرده است.
در سال های اخیر برای جلوگیری از سوءاستفاده از قوانین موجود در کشور برای مهریه و به زندان انداختن افرادی که توانایی پرداخت کابینه را ندارند در قوانین حقوقی کشورمان تغییرات زیادی ایجاد شده است. با وجود اینکه صداق حقی است بر گردن مرد و از لحاظ قانونی نیز باید با روش های معین شده توسط دادگاه تعیین شود. اما به عقیده بسیاری از حقوقدان ها و مسئولین قضایی کشور که با این افراد به طور مکرر دیدار داشته اند، حکم زندان برای صداق مهرواجب باید آخرین انتخاب پیش رو باشد. به همین جهت نیز قوانین جدیدی در این رابطه وضع شده است که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد.
تأثیر شرایط اقتصادی کشور بر قوانین مهریه
همانطور که مطلع هستید اوضاع کشور در سال ۹۷ به خصوص از نیمه دوم سال به بعد بسیار بحرانی بود. نوسانات شدید قیمت ارز و سکه نه تنها باعث رکود بسیاری از بازارها شد، بلکه بر روی خانواده ها نیز تأثیر بسیاری گذاشت و آنان که در شرف طلاق بودند را به سمت طلاق قطعی کشاند. علاوه بر این، افزایش شدید قیمت سکه نیز بسیاری را به مطالبه یکجای مهریه خود وسوسه کرد. تعدادی از افراد نیز که حکم اعسار و قسط‌بندی برای آنها صادر شده بود، با افزایش قیمت سکه به ۵ میلیون تومان دیگر قادر به پرداخت قسط خود نبودند. از این رو شاهد رشد ۴۰ درصدی شکایات و تعداد محکومین در زمینه مهر واجب در نیم سال دوم سال ۹۷ بودیم. این موضوع نشان دهنده این است که شرایط اقتصادی و بحران های موجود در کشور بیش از همه بر روی بنیان خانواده ها تأثیر گذاشته و نبود قوانین صریح در زمینه کابینه و نیز عدم رسیدگی به شکایات و تقاضای اعسار محکومین باعث پر شدن زندان ها شده است.
از این رو در پایان سال ۹۷ بیش از ۹۴% افرادی که بابت مهریه در استان تهران روانه زندان ها شده بودند توان پرداخت صداق را نداشتند. این موضوع باعث شد تا مسئولین کشور دست به اقدامات تازه‌ای در جهت کاهش زندانیان کابین بزنند. در ادامه قوانین وضع شده در این باره را دقیق تر بررسی خواهیم کرد.
قوانین و شرایط زندان برای مهریه و پرداخت صداق
شرایط و قوانینی که برای کابینه تعیین شده است از سال ۹۳ تا کنون تغییر خاصی نداشته است. تنها اطلاعیه ها و ابلاغیه های مختلفی از سوی رئیس قوه قضاییه به دادستان های کل کشور فرستاده شده است تا سریع تر به حکم اعسار زندانیان مهریه و محکومان خارج از زندان رسیدگی کنند. به همین دلیل نیز اوضاع زندانیان کابین از ۵ سال پیش تا کنون بهبود خاصی نداشته و هنوز هم مانند سابق بسیاری از خانواده ها درگیر دعاوی حقوقی خود در خصوص صداق هستند. اما بهتر است برای اطلاع بیشتر از قوانین زندان برای صداق و پیشنهادهای موجود در این باره در ادامه با ما همراه باشید.
قوانین موجود برای پرداخت مهریه چند حالت مختلف دارد که در این قوانین حتی‌الامکان سعی شده تا از زندان رفتن محکومین جلوگیری شود.
در حالت اول پس از مراجعه زن به دادگاه برای طلب مهریه اگر مشخص شود که شخص تمکن مالی دارد و خودش نیز پرداخت صداق را متقبل شود، نیازی به حکم جلب و بازداشت نیست و پرونده بسته می شود. در صورت دیگر اگر فرد توان پرداخت کابین را داشته باشد اما از پرداخت آن سر باز زند، فرد شاکی (زن) باید اموال شوهر خود را به دادگاه معرفی کند. در این صورت دادگاه دستور توقیف اموال را بر اساس میزان مهریه تعیین شده می دهد. در این صورت نیز پس از توقیف اموال و تحویل آن به زن، دیگر مرد به زندان نمی رود. این اموال شامل تمام مبالغی که فرد برای گرفتن وام، پیش خرید مسکن، رهن خانه و یا به هر دلیل دیگری در اختیار بانک ها گذاشته است نیز می شود.
در صورتی که فرد توانایی پرداخت صداق مهر واجب را نداشته باشد نیز دو حالت به وجود می آید. اگر فرد اموالی برای توقیف نداشته باشد و یا توان پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد اما توان پرداخت آن به صورت قسطی را داشته باشد می تواند تقاضای اعسار تقسیط کند. اگر این درخواست بیش از یک ماه به طول بی‌انجامد موجب صادر شدن حکم جلب و بازداشت مرد خواهد شد و تا زمانی که مرد درخواست اعسار نکند و یا مالی از او یافت نشود در زندان خواهد بود. اما در صورتی که درخواست تقسیط صداق را کند نیز باید یک سوم مهر را در ابتدا به صورت یکجا و سپس اقساط را همانطور که دادگاه تعیین کرده است بپردازد. اگر اقساط تعیین شده نیز ۲ یا ۳ ماه پرداخت نشود بر اساس درخواست زن دادگاه می تواند دوباره برای مرد حکم جلب صادر کند.
در حالت دوم اگر فرد حتی به صورت قسطی نیز توان پرداخت صداق را نداشته باشد. باید تا زمانی که مالی از آنها شناسایی شود برای صادر شدن حکم اعسار خود صبر کنند. این وضعیت همان وضعیت ۹۴% از زندانیان مهر واجب در تهران است که اکثر آنها تنها قادر به پرداخت ماهی ۵۰۰ هزار تومان و تعداد کمی از آنها نیز توان پرداخت ۱ میلیون تومان در ماه را داشتند. این افراد نیز در زندان می توانند تقاضای اعسار کنند که البته حکم آنها سریع تر بررسی خواهد شد. زیرا افراد داخل زندان در اولویت هستند.
قوانین موجود برای مهریه های بالای ۱۱۰ سکه چگونه است؟
پس از شکایت و اجرا گذاشتن صداق مهر توسط زن، اگر دادگاه موفق به دریافت این میزان کابینه یا مبلغ معادل آن شد و یا اموالی با ارزش معادل با ۱۱۰ سکه بهار آزادی شد، دیگر حکم بازداشت یا زندانی برای مرد از سوی دادگاه صادر نمی شود و به طور کلی از سمت دادگاه دیگر مرد محکوم به پرداخت نیست. اما اگر زن صای بیش از ۱۱۰ سکه داشته باشد و مشخص شود که مرد توانایی پرداخت این صداق را دارد. زن می تواند با ارائه مدارک لازم و اثبات دارایی ها و اموال شوهر، باقی کابین را نیز از او تقاضا کند. اما این بار دیگر حکم زندان برای بازداری از پرداخت باقی مهریه وجود ندارد. بنابراین دریافت مهریه بیش از ۱۱۰ سکه تنها تلاش خود شاکی در مسیر توقیف اموال تأثیرگذار خواهد بود.
همانطور که در سال اخیر شاهد افزایش شدید قیمت سکه بودیم، بسیاری از دادستان ها و مراجع تقلید کشور بر این اعتقاد هستند که باید ۱۱۰ سکه تصویب شده در سال ۹۱ باید به ۵۰ سکه کاهش پیدا کند. چرا که این ۱۱۰ سکه مربوط به زمانی بود که سکه بهار آزادی ۱ میلیون تومان بود و حال که حدود ۵ میلیون تومان است تعداد بیشتری از محکومان که توان پرداخت قسط های خود را ندارند نیز روانه زندان ها شده اند که این مسئله نیز مشکل آنها را حل نخواهد کرد. به همین سبب نیز گمانه‌زنی های بسیاری برای بازنگری قوانین مربوط به زندان برای مهریه وجود دارد. اما هنوز با وجود بحران های شدید به وجود آمده از سال ۹۷ نیز قانون جدیدی تصویب نشده است.
سخن پایانی
بر اساس مطالبی که در این متن گفته شد، با وجود قوانینی که در مورد صداق و زندان برای مهریه وجود دارد، بسیاری از افراد برای پرداخت قسط کابینی که باید بپردازند نیز دچار مشکل می شوند. زیرا همانطور که از آمارها موجود است بسیاری از افرادی که برای عدم پرداخت صداق در زندان ها به سر می برند در عمل توانایی پرداخت یک سوم مهریه را نیز به صورت یکجا ندارند و با وجود صدور حکم اعسار تقسیط باز هم باید در زندان بمانند. این قوانین باعث شده تا نه تنها مشکلات زنان برای دریافت حق خود حل نشود، بلکه مردان نیز برای حل این مشکل راهی نداشته باشند. هرچند مهریه حق قانونی زن است و مرد باید آن را به هر روشی بپردازد. اما در زندان ماندن افرادی که اموالی برای پرداخت صداق ندارند هیچ یک از طرفین را به راه حل درست راهنمایی نخواهد کرد.
به همین دلیل نیز دستگاه های قضایی کشور در تلاش هستند تا با وضع قوانین جدید و اصلاحات دیگر عدالت را برای هر دو طرف رعایت کنند تا هرچه کمتر خانواده ها با دعاوی حقوقی مربوط به مهریه به راهروهای زندان ها راه پیدا کنند.
