بارها دیده شده است که دادگاه های حقوقی در تشخیص اینکه موضوعی که مطرح شده است شامل دعاوی حقوقی غیر مالی است یا خیر و عدم تشخیص در برخی موارد موجبات خساراتی را فراهم می آورد که در برخی از موارد جبران ناپذیر یا موجبات اطاله دادرسی را فراهم می آورد. نمونه ای از مواردی که در عدم تشخیص موجب خسارات می شود در مواردی است که:
اولاً: مشخص نیست که رأی صادره واقعا قطعی شده است و یا قابل تجدید نظر می باشد.
ثانیاً: نکته مهم این است که قابلیت یا عدم قابلیت فرجام خواهی آن معلوم و مشخص نخواهد شد و در صورتی که فرجام خواهی بتوان کرد و بدلیل اشتباه در تشخیص اینکه از امور مالی است یا غیر مالی این حق گرفته شود موجباتی برای ورود خسارت و تضییع حق خواهد بود. .
ثالثاً: هزینه دادرسی به میزان لازم اخذ نمی شود و این موضوع موجبی را برای طرح دعاوی واهی و بی مورد از ناحیه بعضی افراد به وجود آورده و چنانچه در این گونه موارد توسط دادگاه حقوقی تجدید نظر رفع نقص به عمل آید و از خواهان بدوی خواسته شود که خواسته خود را تقویم نماید مشکلات دیگری را متعاقبا به وجود خواهد آورد.
انواع دعاوی حقوقی غیر مالی
دعاوی حقوقی غیر مالی مرتبط با املاک
– در خصوص تأیید قولنامه بر طبق رأی وحدت رویه ۶۹/۵۹ – ۱۰/۱/۷۰
– در مورد اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۵۶ قانون جنگل ها و مراتع مطابق برنظریه مشورتی شماره ۸۱۶۱/۷ – ۱۶/۱۲/۷۳ اداره حقوقی
– در مواردی که ابطال رأی مدیریت اراضی استان هیأت ۷ نفره واگذاری و همچنین احیا در خصوص تشخیص اراضی موات خارج از محدوده شهرها و موضوع قانون مرجع تشخیص اراضی موات و ابطال اسناد آن مصوب ۳۰/۴/۱۳۶۵ مورد درخواست بوده باشد.
– در زمانی که به رأی کمیسیون ۳ نفره تشخیص عمران و احیای اراضی در محدوده شهرها که موضوع ماده ۲۳ قانون اراضی شهری است اعتراض صورت می گیرد.
– هر گاه ابطال پروانه چاه به طرفیت مالک و اداره آبیاری در دادگاه حقوقی طرح گردد بر طبق نظریه مشورتی ۴۲۰/۷ – ۲۴/۱/۶۱ اداره حقوقی غیر مالی است
– در خصوص انسداد چاه آب بر اساس نظریه مشورتی ۴۲۰/۷ – ۲۴/۱/۶۱ اداره حقوقی
– دعوی افراز تقسیم و فروش اموالی که مشاع خواهند بود در صورت عدم اختلاف در مالکیت و همچنین در مورد اعتراض به تصمیماتی که در واحدهای ثبتی بر مبنای موضوع افرازدر حالت عدم اختلاف در مالکیت و بطلان تقسیم مال مشاع و ابطال عملیات فروش مال مشاع به شرط عدم اختلاف در مالکیت دعاوی حقوقی غیر مالی هستند.
– مطالبه وفای به شرط و عهود در خصوص معاملات و قراردادها به شرط عدم قابلیت ارزیابی و دعوی جعل و تزویر در اسناد و ابطال سند وکالتنامه و درخواست سازش در مواردی که موضوع امور غیر مالی بوده باشد.
– مسترد نمودن در خصوص اسناد و مدارک غیر مالی و اسناد و اشیایی که بهاء معینی ندارند.
– تأمین دلیل و همچنین تأمین خواسته بر طبق بند ۱۳ ماده ۳ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت
– در موارد ابطال اجراییه مربوط به اسناد رسمی موضوع قانون اصلاح بعضی از مواد قانون ثبت
– ابطال رأی داور در زمانی که موضوع رای داوری مالی نبوده باشد.
دعاوی حقوقی غیر مالی مربوط به امور حسبی
– در موارد مربوط به نصب قیم و همچنین عزل قیم
– نصب امین برای اموال غایب مفقودالاثر و ضم امین
– برای صدور حکم موت فرضی و مهر و موم ترکه و الزام به برداشتن مهر و موم و تحریر ترکه و در مواردی که درخواست تصفیه ترکه شده است.
در موضوعاتی که مربوط به بطلان تقسیم ترکه و صدور حکم حجر و تعیین تاریخ حجر و اخراج ثلث از ماترک و الزام به فروش ترکه باشد
– هرگاه عزل ولی قهری ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی بوده باشد و همچنین درخواست تحویل اموال غایب مفقودالاثر و گواهی رشد
– صدور حکم سرپرستی فرزند خوانده و تقسیم ترکه « در صورت عدم اختلاف در مالکیت » بر طبق رأی وحدت رویه ۵۷۹ – ۲۸/۷/۷۱ و انحصار وراثت
– تنفیذ نمودن وصیتنامه و در موارد دعوی اثبات خیانت ولی قهری در دارایی طفل، موضوع ماده ۱۱۸۶ قانون مدنی، به شرط آنکه از طرف دادستان مطرح شده باشد.
دعاوی حقوقی غیر مالی مربوط به امور خانواده
۱- ازدواج مجدد ۲- الزام به تنظیم سند رسمی ازدواج و ثبت ازدواج در دفاتر اسناد رسمی ۳- الزام به ثبت واقعه طلاق ۴- اثبات رجوع از طلاق در ایام عده ۵- الزام به انعقاد عقد نکاح موضوع توافقنامه عادی ۶- گواهی عدم امکان سازش ۷- صدور حکم طلاق ۸- تمکین ۹- تعیین تکلیف ۱۰- حضانت ۱۱- کسب اجازه ملاقات با فرزند مشترک ۱۲- الزام به ثبت واقعه رجوع ۱۳- کسب اجازه جهت ازدواج موضوع ماده ۱۰۴۳ قانون مدنی ۱۴- ابطال عقد نکاح به لحاظ عدم کسب اجازه از پدر ۱۵- انکار زوجیت
دعاوی حقوقی غیر مالی مربوط به مالک و مستأجر
– در مواردی که الزام به وصل تلفن مورد اجاره داده شده باشد.
– دادخواست حقوقی تجویز منتقل نمودن منافع مورد اجاره
– دعوای حقوقی تخلیه مورد اجاره در خصوص محل کسب به دلایل متفاوت مطابق قانون و همچنین تخلیه مورد اجاره در مورد محل سکونت
– الزام به انعقاد قرارداد اجاره رسمی
– الزام به تعمیرات اساسی در مورد محل اجاره بر طبق نظریه مشورتی ۴۲۰/۷- ۲۴/۱/۶۲،
– دعوی عسر و حرج و بطلان اجاره و فسخ اجاره
دعاوی حقوقی غیر مالی مربوط به ثبت احوال
در خصوص موضوعات مربوط به ابطال واقعه فوت و رفع واقعه فوت از سند سجلی و ابطال شناسنامه و اثبات نسب و نفی آن ودعوی ابوت و دعوی بنوت و همچنین موضوع اثبات بلوغ برای ازدواج و تغییر نام کوچک و تغییر جنسیت و اثبات سیادت و تصحیح نمودن شناسنامه از حیث شماره و سایر مشخصات مندرج در آن و در نهایت موارد مربوط به اصلاح تاریخ فوت در گواهی فوت.
سایر دعاوی حقوقی غیر مالی
– بطلان تعهدات در صورتی که موضوع تعهد مال نباشد.
– دستور موقت تبصره ۲ ماده ۳۲۵ قانون آیین دادرسی مدنی
– دعوی تولیت و دعوی اعاده اعتبار ورشکسته موضوع ماده ۵۶۱ قانون تجارت
منابع:
برگرفته از قوانین و مقررات حقوقی و آراء وحدت رویه دیوان عالی کشور
