در این مقاله درمورد استرداد هدایای دوران نامزدی که در دوران نامزدی بین دختر و پسر هدایایی رد و بدل شده باشد یا حتی هدایای از جمله طلا و جواهرات از جانب خانواده ها به یکدیگر هدیه شده باشد و به هر دلیل نامزدی به هم بخورد و قصد طرفین برای انجام عقد نکاح عوض شده و از این امر منصرف شوند. در این شرایط یکی از مسایل حقوقی که برای طرفین پیش خواهد آمد موضوع تعیین و تکلیف و استرداد هدایای دوران نامزدی می باشد.
لازم به ذکر است قبل از آنکه در خصوص چگونگی وضعیت هدایای نامزدی پس از برهم خوردن این مرحله از مقدمات نکاح صحبت کنیم به موضوع مهمی اشاره شود. بر اساس قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران به صرف نامزد کردن دختر و پسر هیچ الزام و اجبار قانونی برای طرفین ایجاد نمی شود مبنی بر اینکه حتما متعهد به انجام عقد نکاح شوند و می توانند بدون تبعات قانونی از این امر منصرف شوند.
استرداد هدایای دوران نامزدی چنانچه منتهی به ازدواج نشود
قانون گذار در قانون مدنی از ماده 1037 الی 1040 در خصوص موضوع نامزدی و وضعیت هدایای این دوران پرداخته است.
باید توجه داشت دوران نامزدی با دورانی که بین زمان وقوع عقد تا زمان شروع زندگی می باشد تفاوت دارد به عبارتی ممکن است بین دختر و پسر عقد واقع شود لکن تا زمانی که هردو دریک مسکن ساکن شوند و زندگی زناشویی خود را شروع کنند مدت زمان زیادی به طول بیانجامد و بعضی از خانواده ها این دوران را با دوران نامزدی اشتباه می گیرند. لذا قوانینی که در خصوص هدایای پس از دوران عقد وجود دارد با قوانینی که در خصوص هدایای دوران نامزدی وجود دارد کاملا متفاوت می باشد.
ار اساس قانون هر کدام از نامزد ها باید توجه داشت این قانون شامل نامزدها می باشد و صراحت در خانواده آنان ندارد ، هر یک از نامزدها این اختیار را دارند که چنانچه نامزدی به هم بخورد و منتهی به وقوع عقد نکاح نگردد تمام هدایایی که به نامزد خود یا خانواده آنان داده است را مسترد کند. لازم به ذکر است چنانچه بخشی از هدایا موجود نباشد بر فرض مثال فروخته شده باشد یا تلف شده باشد در این صورت نامزدی که حق مطالبه هدایا را دارد می تواند قیمت آن هدایا را مطالبه نماید و طرف دریافت کننده هدیه موظف به پرداخت قیمت هدایا می باشد.
استرداد هدایا در نامزدی که منجر به وقوع عقد نکاح شده باشد
چنانچه هدایایی بین طرفین در دوران نامزدی رد و بدل شده باشد باشد و در نهایت نامزدی منجر به ازدواج شده باشد همانطور که قبلا اشاره شد قوانین بازپسگیری هدایا متفاوت می باشد.
به طور کلی در قوانین جمهوری اسلامی ایران مسایل حقوقی مربوط به هدیه در باب حقوقی تحت عنوان هبه مورد بررسی قرار گرفته است و مقررات مربوط به عقد هبه در مواد 795 الی 807 قانون مدنی ایران قرار گرفته است. در خصوص استرداد هدایا در این ساختار حقوقی برخی محدودیت های قانونی وجود دارد به طور مثال مطابق ماده803 قانون مدنی یکی از مواردی که استرداد هدیه در عقد هبه امکان پذیر نمی باشد معوض بودن هبه می باشد به این معنی که چنانچه مالی به ددیگری هدیه داده شده باشد و هدیه گیرنده در قبال هدیه ای که دریافت نموده است مالی را با هر ارزشی هرچند بسیار ناچیز به هدیه دهنده بابت این عمل حقوقی داده باشد برای هدیه دهنده امکان استرداد هدیه وجود نخواهد داشت به عبارتی در این وضعیت هبه تحت عنوان هبه معوض واقع شده است که در این نوع هبه امکان استرداد هدیه وجود ندارد.
سوال متداولی که پرسیده می شود این است که تکلیف طلاهایی که در دوران زندگی مشترک هدیه شده است پس از طلاق چه خواهد بود؟
در این باره باید اینطور پاسخ داد که طلاهایی که در دوران زندگی زناشویی هدیه شده است شامل قوانین مرتبط با عقد هبه می باشد و از شمول قوانین مربوط به استرداد هدایای دوران نامزدی خارج می باشد و تحت شرایطی که در قانون آمده است ممکن است هدیه دهنده که در عالم حقوق به او واهب گفته می شود نتواند طلاهایی که هدیه داده است را از هدیه گیرنده که متهب گفته می شود مسترد نماید یکی دیگر از این شرایط انتقال مال هدیه شده توسط متهب به دبگرب می باشد به عبارتی چنانچه مال مورد هدیه از مالکیت متهب خارج شده باشد و به تملک دیگری درآمده باشد دیگر کسی که هدیه داده است نمی تواند هدیه خود را استرداد نماید
باید توجه داشت قوانین موضوع هبه گسترده می باشد و با شرایط مختلف حقوق طرفین متفاوت می باشد لذا پیشنهاد می گردد چنانچه به مسیله حقوقی در این خصوص برخوردید حتما با وکلا و مشاورین حقوقی مشورط لازم را انجام دهید
منابع : قانون مدنی
