دعاوی حقوقی و حق انتفاع

زندگی افراد با امور مالی در ارتباط می باشد و این ارتباط موجب می شود که  برای آنان حقوق مالی را فراهم بیاورد که دارای اشکال و جنبه های مختلفی می باشد که بسته به نوع آن‌ها منجر به طرح دعاوی حقوقی با عناوین مختلف می شود که در برخی موارد این حقوق به موجب عقد و توافق دو طرف در مقابل عوضی به وجود می آیند و یا در برخی موارد به طور غیر معوض به دیگری منتقل می شود و همچنین می تواند به صرف اذن مالک آن برای فرد ایجاد گردد.

برخی از این حقوق مالی از اموال غیر منقول همچون زمین و مستغلات و ساختمان‌ها  و باغها ناشی می‌شود. که می تواند به  موجب عقد و یا اذن باشد. یکی از حقوقی که از اموال غیر منقول ناشی می‌شود، حق انتفاع است که در این مقاله قصد داریم به بررسی موارد مربوط به آن بپردازیم.

شرایط اثبات حق انتفاع

حق انتفاع حقی می باشد که از ملک ناشی شده و به وسیله آن شخص خواهد توانست از منافع مالی که برای شخص دیگری است و یا به شخصی تعلق نداشته ولی برای عموم می باشد، هم به صورت معوض و یا غیر معوض برای زمانی معلوم یا نامعلومی استفاده کند.

موضوع حق انتفاع در دعاوی حقوقی صرفا مربوط به منتفع شدن خواهد بود و برای شخص دارنده ی آن عناوین و یا امتیازات دیگری از جمله مجوز انتقال به دیگری را فراهم نخواهد کرد و این حق وجود نخواهد داشت که حق انتفاع را به دیگری منتقل بنماید و یا آن را اجاره بدهد. در نتیجه برای آنکه حق انتفاع بتواند دارای اثر حقوقی باشد بایستی موضوع حق انتفاع با استفاده از آن از بین نرود و از طرفی هم مالک موضوع حق انتفاع را باید تسلیم کند.

طرق اثبات حق انتفاع

در دعاوی حقوقی امکان دارد  یک نفر مدعی حق انتفاع در ملکی باشد و از  طرف شخص دیگری حق انتفاع او مورد انکار قرار بگیرد و  آن  شخص مدعی حق انتفاع در ملک باشد و یا حق دیگری داشته باشد، و یا اینکه هر دو نسبت به ملکی مدعی حق انتفاع بوده باشند، در این حالت و به سبب اختلافی که ایجاد شده است موضوع باید از طریق دادگاه حقوقی رسیدگی شود.

موضوع دیگر این است که در استحقاق حق انتفاع، بین طرفین اختلاف وجود نداشته ولی هر کدام، در چگونگی استفاده از آن اختلاف داشته باشند. در این زمان نیاز به اثبات حق انتفاع نیست و بلکه بایستی دعوای حقوقی دیگری را مطرح نمود.

 

طرق اثبات در زمان اختلاف در اصل حق انتفاع

 

• اقرار: هر گاه در دعاوی حقوقی ملکی که مالکیت آن مشخص می باشد فردی مدعی حق انتفاع بوده باشد، مالک اقرار کند که شخص دارای حق انتفاع، سابقا دارای حق انتفاع بوده است حق انتفاع او ثابت خواهد شد ولی این را هم باید در نظر داشت با توجه بر مقید به زمان مشخص و محدود و یا زمانی نامعلوم بودن حق انتفاع در این حالت منتفع بایستی مدت زمان آن را به اثبات برساند زیرا وقتی مدت حق انتفاع  وجود ندارد و یا احراز نمی گردد مالک این حق را خواهد داشت تا از حق انتفاعی که به مدعی داده است، رجوع نموده و انصرافش را اعلام بنماید و به تبع  آن اثبات حق انتفاع نیز منتفی خواهد شد ولی هرگاه مدعی اثبات حق انتفاع مدت قرارداد انتفاع را با ادله ی دیگر اثبات کند این حق به قوت خود باقی خواهد ماند.
• سند: در دعاوی حقوقی ایجاد حق انتفاع می‌تواند به موجب سند کتبی و یا لفظی و شفاهی باشد، در زمانی که بین طرفین، حق انتفاع ایجاد شده است، در نتیجه مطابق قانون هر گاه ملکی که به ثبت رسیده است بایستی انتقال ملحقات به آن و از جمله حق انتفاع مربوط به آن نیز به موجب سند رسمی باشد و تنظیم گردد، لذا می توان به این نتیجه رسید که دارا بودن حق انتفاع صرفا به موجب سند رسمی میسر می گردد.

ایجاد حق انتفاع ممکن است که به موجب وصیت نامه برای شخص منتفع ایجاد شده باشد، در این حالت بایستی مطابق قانون شرایط آن احراز گردد تا بتوان آن را به جهت اثبات حق انتفاع در دعوای حقوقی حق انتفاع موثر دانست.

در  دعاوی حقوقی به جهت اثبات حق انتفاع در صورتی که دو سند که اثبات کننده حق هستند و برای دو شخص بوده و در دادگاه ارائه گردد در این حالت هنگامی که دو سند عادی بوده باشند هر دو ساقط خواهند شد  و در زمانی که یکی از اسناد رسمی باشد سند رسمی در اثبات حق انتفاع مقدم خواهد بود.

• شهادت: با توجه بر اینکه دعاوی حقوقی حق انتفاع ازامور مالی می باشد در نتیجه به جهت اثبات حق انتفاع شهادت دو مرد  نیاز می باشد و در صورتی که تعداد شهود کافی نبوده باشد، شهادت با ضمیمه ی یک سوگند برای اثبات حق انتفاع کفایت خواهد کرد.
• سوگند: در دعاوی حقوقی مربوط به حق انتفاع ادله ی دیگری نبوده باشد، و وجود اصل حق انتفاع نیز محرز بوده اما بقا و ادامه ی آن مورد تردید بوده باشد مدعی خواهد توانست برای بقای آن قسم یاد کرده و در نتیجه اثبات حق انتفاع صورت بپذیرد. هرگاه اصل حق انتفاع احراز نشود، مدعی حق انتفاع می‌تواند سوگند را به مدعی علیه رد کند و در این حالت و با رد سوگند به مدعی ، با ادای سوگند توسط مدعی، اثبات حق انتفاع او انجام خواهد شد.
• اماره: در دعاوی حقوقی هر گاه تصرف فرد در ملکی به صورت قانونی بوده باشد، در این صورت تصرفی که شخص به عنوان حق انتفاع داشته است، دلیل بر انتفاع خواهد بود، و این امر خود منجر به اثبات حق انتفاع می گردد. ولی هرگاه شخص دیگری دلیلی را ارائه بدهد که مربوط به حق انتفاع باشد و با دلیل متصرف حق انتفاع مغایر باشد، در صورتی که ارائه دلیل مانند سند رسمی باشد اثبات حق انتفاع مدعی پذیرفته خواهد شد و در صورتی که اشخاص متعدی مدعی حق انتفاع هستند و برای اثبات حق انتفاعشان دلیل معتبر ارائه می کنند  تمام آن‌ها محق شناخته شده و خواهند توانست نسبت به آن توافق کنند که در خصوص استفاده از آن به په صورتی رفتار بنمایند.

صلاحیت دادگاه حقوقی اثبات حق انتفاع

 

با توجه بر اینکه دعاوی حقوقی اثبات حق انتفاع به تبع ملک ایجاد می شوند درنتیجه رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاهی خواهد بود که ملک در آن می باشد و جزو دعاوی غیرمالی می باشد.

 

منابع :

برگرفته از قانون مدنی

برگرفته از نظم حقوقی در حقوق کنونی / دکتر ناصر کاتوزیان