منظور از مزاحمت تلفنی آن فعل عمدی آگاهانه ای می باشد که به محض کشف، ملاک مسئولیت کیفری مزاحم بوده و در صورتی که شخص متضرر خود یا به وسیله وکیل پایه یک دادگستری مبادرت به شکایت نمایند مطابق قانون به عمل و رفتار او رسیدگی می شود و مجازات می گردد مگر اینکه مرتکب با ارائه دلائلی به دادگاه ثابت نماید که عملش از روی حسن نیت بوده و با هدف مشروع بوده است.
انواع مزاحمت تلفنی
مزاحمت‌های تلفنی به اشکال مختلفی اتفاق می افتد که عبارتند از:
• سوت کشیدن، سکوت و سپس فوت کردن در گوشی بدون وقفه.
• در صورتی که شخصی از طریق تماس تلفنی مبادرت به فحاشی و بیان حرف‌های رکیک نسبت به مخاطب نماید و یا در مواردی اخبار کذب و غیرواقعی به مخاطب ارائه کند و همچنین بیان تهمت‌های ناروا که موجب عواقب وخیمی برای آن شخص به همراه داشته باشد. در صورت شکایت متضرر شخصاً و یا توسط وکیل پایه یک دادگستری که انتخاب نموده است دادگاه نه تنها در صورتی که موضوع شامل عنوان مجرمانه دیگری بشود به آن رسیدگی کرده بلکه شخص مرتکب را در خصوص انجام جرم مزاحمت تلفنی نیز مجازات خواهد کرد.
• در مواردی اخبار کذب و تکان‌دهنده ای که در برخی اوقات باعث شوک آنی شده و آرامش خانواده‌ها را بر هم مختل می کند.
عنصر قانونی
مطابق بر ماده ۶۴۱ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی، هر شخصی که به وسیله تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت کرده باشد و بر علیه او توسط متضرر و یا وکیل پایه یک دادگستری که انتخاب کرده است شکایتی مطرح شده باشد علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، به حبس از یک تا ۶ ماه محکوم خواهد شد. این ماده قانونی، مزاحمت با تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی دیگر را جرم تلقی کرده و برای آن مجازات تعیین کرده است.
علاوه بر آن ماده واحده قانون اصلاح تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون تأسیس شرکت مخابرات ایران مصوب سال ۱۳۶۶ نیز مؤید این مطلب است که می‌گوید: هر کس وسیله مخابراتی در اختیار خود را وسیله مزاحمت دیگری قرار دهد یا با عمد و سوء نیت ارتباط دیگری را مختل کند، برای بار نخست پس از کشف، ارتباط تلفنی او به مدت یک هفته همراه با اخطار کتبی قطع و تجدید ارتباط مستلزم پرداخت هزینه‌های مربوطه خواهد بود.
برای بار دوم، ارتباط تلفنی او به مدت سه ماه همراه با اخطار کتبی قطع و تجدید ارتباط مستلزم پرداخت هزینه‌های مربوطه و تقاضای مشترک خواهد بود و برای بار سوم، شرکت، ارتباط تلفنی وی را به طور دائم قطع و اقدام به جمع‌آوری منصوبات تلفن کرده و ودیعه مشتری را پس از تسویه حساب مسترد خواهد کرد.
عنصر مادی و معنوی
برای تحقق این جرم، رفتار فیزیکی خارجی مرتکب در ایجاد ارتباط لزوماً باید به صورت رفتار غیرمتعارف بوده و انجام آن باعث ناراحتی و سلب آسایش شنونده یا گیرنده پیام شود. بنابراین ترک فعل نمی‌تواند تشکیل‌دهنده عنصر مادی این جرم باشد.
هرگاه شخصی با علم و اطلاع از قصد فرد دیگر به جهت ایجاد مزاحمت تلفنی برای شخص ثالث، اقدامی را در جهت جلوگیری از این کار به عمل نیاورده باشد و به دادگاه احضار شده باشد و دارای وکیل پایه یک دادگستری باشد، وکیل او در دفاع از ایشان می تواند اعلام کند که ترک فعلی که این انجام داده است باعث تحقق عنصر مادی جرم ایجاد مزاحمت تلفنی نشده است لذا مسئولیت کیفری شامل او نمی گردد.
در صورتی که ایجاد مزاحمت تلفنی همراه با جرایم دیگری مانند تهدید به قتل و اخاذی بوده باشد، عمل مرتکب دارای عناوین متعدد ایجاد مزاحمت تلفنی می باشد و در صورتی که متضرر خود یا از طریق (موضوع ماده ۶۴۱) و نیز مشمول حک وکیل پایه یک دادگستری مبادرت به شکایت کیفری بنماید دادگاه مستندا به ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی تصمیم خواهد گرفت. مطابق بر این ماده هر گاه شخصی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی یا به افشای سری نسبت به خود یا بستگان او کرده باشد اعم از اینکه از ایشان درخواست وجه یا مالی را کرده و یا تقاضای انجام امری را نموده و یا ترک فعلی را بخواهد و متضرر از طریق وکیل کیفری موضوع را پیگیری کند دادگاه او را به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا زندان از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد نمود.
این نکته حائر اهمیت می باشد که جرم مزاحمت تلفنی مطلق بوده و مقید به نتیجه خاص نخواهد بود در نتیجه وجود سوء نیت خاص لازم نمی باشد و مرتکب نیز باید دارای سوء نیت عام بوده باشد.
مرجع صالح برای رسیدگی
مزاحمت تلفنی از جمله مواردی است که پیگیری آن از سوی شرکت مخابرات امکان پذیر بوده و هم از طریق دادسرا و با ارائه شکایت کیفری قابل پیگیری می باشد.
در این خصوص با ارجاع به وکیل پایه یک دادگستری، او به دادسرای محل سکونت شما و یا محلی که مزاحمت در آنجا حادث شده است مراجعه می نماید. ایشان با طرح دعوای «ایجاد مزاحمت تلفنی از طریق ارسال پیامک یا تلفن» و با استناد به نامه‌ای که از مخابرات اخذ شده است موضوع را مطرح می نماید بعد از این مرحله، با ارجاع شکایت به یکی از شعبه‌های دادیاری یا بازپرسی، کلانتری محل با توجه به دستور قضایی به جهت تکمیل تحقیقات از مخابرات در مورد این شماره تلفن استعلام و تقاضای پرینت مکالمات تلفنی را درخواست می نماید.
این نامه برای بخش حقوقی شرکت مخابرات ارسال می گردد. وکیل پایه یک دادگستری در این بخش می تواند تمام اطلاعاتی را که برای شناسایی صاحب خط تلفن مورد نیاز است را از مرجع قضایی بخواهد. در این بخش مخابرات مبادرت به ردیابی خط و گوشی اعم از اینکه تلفن عادی و یا همراه باشد می نماید و این مسئله را مشخص می کند که آخرین بار، در چه زمانی و به چه نحوی مورد استفاده قرار گرفته شده است و چه سیم کارتی در آن فعال می باشد.
بعد از شناسایی صاحب شماره تماس، از سوی دادسرا برای آن نشانی و صاحب خط تلفن اخطاریه ارسال خواهد شد و دادسرا وی را احضار و از او تحقیق می نماید.
در پایان بایستی اشاره نمایم که از آنجایی که کیفر مرتکب جرم مزاحمت تلفنی مطابق ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی، علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات در صورت شکایت شاکی حبس از یک تا ۶ ماه خواهد بود به نظر می‌رسد در صورت گذشت شاکی تعقیب کیفری و اجرای مجازات متوقف نخواهد شد؛ به این دلیل که این جرم از جرایم کیفری عمومی می باشد و قانون مجازات اسلامی این جرم را مشمول جرایم قابل گذشت نمی داند.
منابع
برگرفته از قانون مجازات اسلامی سال ۹۲
