قراردادی را می‌توان غیر صحیح دانست که ثابت شود فاقد یکی از شرایط صحت است. به این مسئله بارها در مقالات دیگر وبسایت سازمان حقوقی ثمین عدالت، اجمالا اشاره کرده‌ایم و در این نوشتار، وکیل آنلاین از شرایط اساسی صحت معامله در قانون برای شما خواهد گفت.
در فقه اسلامی و حقوق ایران اصلی به نام اصل صحت وجود دارد، که به موجب آن قراردادهای واقع شده بین افراد اصولا صحیح هستند، مگر قرار اینکه دلیلی بر عدم صحت آنها وجود داشته باشد. (ماده ۲۲۳ قانون مدنی).
ماده ۲۲۳ قانون مدنی: « هر معامله که واقع شده باشد محمول بر صحت است مگر اینکه فساد آن معلوم شود.»
صحت معامله
ماده ۱۹۰ قانون مدنی مقرر می‌دارد:« برای صحت هر معامله شرایط ذیل اساسی است:
- قصد طرفین برای رضای آنها
- اهلیت طرفین
- موضوع معین که مورد معامله باشد
- مشروعیت جهت معامله
فقدان شرایط صحت که به آن اشاره شد، همیشه دارای یک اثر و نتیجه مشخص نیست. به عبارت دیگر ضمانت اجرای این شرایط همیشه یکسان نمی‌باشد. گاهی باعث باطل شدن یا به عبارت بهتر بطلان معامله و گاهی موجب عدم نفوذ آن است. بنابراین صحت در ماده ۱۹۰ قانون مدنی هم در مقابل بطلان است و هم در مقابل عدم نفوذ. در نتیجه قراردادی که فاقد یکی از شرایط صحت مندرج در ماده ۱۹۰ است ممکن است باطل یا غیر نافذ باشد.
وکیل آنلاین: تفاوت بین معامله باطل و معامله غیر نافذ
به بیان وکیل آنلاین معامله باطل آن است که فاقد یکی از ارکان بوده و هیچگونه اثری بر آن مترتب نباشد. (مترتب شدن یعنی حاصل شدن و بدست آمدن) به این معنی که از معامله‌ای که انجام شده هیچ بار حقوقی حاصل نمی‌شود و نمی‌توان با تنفیذ بعدی به آن قدرت و اعتبار بخشید.
مثال مشهور، معامله صغیری که قادر به تشخیص مصلحت خود نیست، معامله مجنون و معامله در حال مستی است.
این گونه معاملات به علت فقدان قصد و اراده حقوقی باطل و کان لم یکن است و هیچگونه اثر حقوقی نمی‌توان برای آن قائل شد. معامله باطل چنان که بزرگان علم حقوق تعبیر کرده‌اند، مانند مرده است که نمی‌توان زنده اش کرد. ضمانت اجرایی قانون در مورد معامله باطل شدیدتر از معاملات مشمول عدم نفوذ است. عقد باطل از نظر قانون به منزله معدوم است.
در ادامه مقاله تعریف معامله غیر نافذ به بیان وکیل آنلاین را خواهید خواند. در قانون کشورمان، معامله غیر نافذ آن است که فاقد بعضی از شرایط صحت معامله و از این رو ناقص و معیوب باشد. با این تفاوت که بتوان آن را رفع کرد و با تنفیذ بعدی قدرت و اعتبار به آن بخشید. معامله غیر نافذ همچون مریضی است که می‌توان درمانش کرد. البته توجه شود که تا هنگامی که از آن رفع عیب نشده همچنان فاقد اثر حقوقی است. ولی پس از تنفیذ و رفع عیب به صورت معامله صحیح در می‌آید و از روز انعقاد معتبر شناخته می‌شود و از همان روز آثار حقوقی بر آن مترتب می‌گردد.
مثلا معامله کسی که در نتیجه اکراه و بدون اختیار قراردادی می‌بندد، غیر نافذ است. ولی طرفی که رضایتش معیوب بوده می‌تواند پس از رفع اکراه معامله را تنفیذ کند. در این صورت معامله از روز انعقاد معتبر شناخته شده و دارای آثار حقوقی خواهد بود. بنابراین اگر فروشنده مکروه باشد و پس از رفع اکراه، معامله خرید و فروش را تنفیذ کند، عین و منافع مال مورد معامله از روز انعقاد متعلق به مشتری خواهد شد.
معامله غیر نافذ را با معامله قابل فسخ نباید اشتباه کرد معامله قابل فسخ قراردادی است که ارکان و شرایط صحت آن کامل است و از این رو به محض انعقاد اثر خود را به بار می آورد. لیکن به موجب قرارداد یا به حکم قانون حق فسخ در آن برای یکی از طرفین یا هر دو یا شخص ثالث شناخته شده است.
مانند موردی که طرف معامله مغبون وغبن از نوع فاحش باشد یا خیار فسخ به نفع یکی از متعاملین شرط شده باشد در قانون که در این صورت می‌تواند معامله را بر هم زند. برای کسب اطلات بیشتر در این مورد پیشنهاد می‌شود مقاله خیار شرط در فسخ قرارداد امور ملکی را مطالعه بفرمائید. فسخ قرارداد، هر گاه تحقق یابد، به گذشته اثر نمی‌کند و فقط از تاریخ وقوع فسخ اثر قرارداد را از بین می‌برد و طرفین را در وضعی که قبل از عقد داشته اند قرار می‌دهد.
لیکن آثاری که قرارداد قبل از فسخ به بار آورده به قوت و اعتبار خود باقی می‌ماند. بنابراین منافع منفصل مبیع قبل از فسخ از آن مشتری خواهد بود.
وکیل آنلاین
سازمان حقوقی و داوری ثمین عدالت مفتخر است اعلام کند که با بهره‌گیری از تیم متخصص جوان و با انگیزه در حوزه فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی توانسته خدمات حقوقی را در بستری نوین را ارائه دهد.
مشاوره حقوقی و راهنمایی گرفتن از وکیل بصورت آنلاین و بدون نیاز به مراجعه حضوری و حتی پیگیری پرونده از طریق راهکارهای هوشمند، از دستاوردهای این سازمان است که در سایه نگاه ویژه‌ای که مدیریت سازمان به مباحث نو و بروز جهان دارند، حاصل شده است.
