حق واخواهی و آثار آن

حق واخواهی به این معنی می باشد که محکوم علیه رأی غیابی خود راسا یا به وسیله وکیل پایه یک دادگستری این حق  را داشته باشد تا مطابق تشریفات قانونی،  نسبت به رأی غیابی‏ اعتراض کرده و دادگاه حقوقی و یا کیفری که رأی غیابی‏ را صادر نموده است نیز رسیدگی مجدد کند.

آشنایی با کلمات واخواهی و تجدید نظر خواهی  باعث می گردد که  در خصوص پرونده ای که داریم بهترین تصمیم را بگیریم لذا در این مقاله به موضوع واخواهی و آثار آن خواهیم پرداخت. باید توجه‏ داشت که دادگاه صادر کننده رأی غیابی باید در رأی خود به غیابی بودن و حق واخواهی‏ محکوم علیه اشاره نماید، عدم توجه دادگاه به‏ آن معترض را از حق واخواهی محکوم نمی کند. همچنین این حق در آرای غیابی که از دادگاه تجدید نظر صادر می شود  امکان پذیر خواهد بود.

در زمانی که دادگاه تجدید نظر رائی را بر محکومیت متهم صادر کرده باشد و متهم در هیچ یک از مراحل دادرسی حاضر نبوده و لایحه دفاعیه یا اعتراضیه هم نداده باشد، وکیل پایه یک دادگستری به وکالت از متهم  در پرونده کیفری ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ می تواند ‏ از رای غیابی درخواست واخواهی کند

 

آثار واخواهی در احکام غیابی

آثاری که واخواهی دارد به شرح ذیل می باشد:

الف) واخواهی عام و کلی می باشد یعنی به طور کلی شامل همه احکام غیابی هم در امور حقوقی و هم در دعاوی کیفری می شود و وکیل پایه یک دادگستری از این حق  نسبت به هر حکمی خواه حکم صادر شده در مورد‏ جرایم کیفری باشد که  سنگین بوده و یا سبک که قابلیت تجدید نظرخواهی نیز دارند و خواه در خصوص جرایم سبکی باشد که‏ قابل تجدید نظر خواهی نخواهند بود.

ب) واخواهی اثر انتقالی خواهد داشت به طور کلی رسیدگی به واخواهی به وسیله همان دادگاه صادر کننده رأی غیابی صورت خواهد پذیرفت و پرونده به جهت رسیدگی به دادگاه‏ هم عرض یا مراجع بالاتر ارسال نمی شود.

ج) واخواهی  دارای زمان و مهلتمی باشد . به طور کلی در دعوای حقوقی و کیفری مهلت بیست‏ روز پس از ابلاغ واقعی خواهد بود.

د) بایستی توجه داشت که حق واخواهی برای محکوم علیه رأی‏ غیابی بوده و شاکی یا دادستان یا رئیس‏ حوزه قضایی چنین حقی را نخواهند داشت.

چ) واخواهی، حق تجدید نظر خواهی را ساقط نمی‏کند. یعنی معترض و یا وکیل پایه یک دادگستری که او انتخاب کرده است می‏تواند بعد‏ از واخواهی از حق تجدید نظر خواهی که دارد استفاده کند و می تواند با اسقاط حق‏ واخواهی ابتدائا از حق تجدید نظر خود استفاده‏ نماید.

و) واخواهی، موجباتی را برای تشدید مجازات رأی‏ غیابی فراهم نخواهد آورد تا دادگاه مجازات را افزایش بدهد.

ز) وکیل پایه یک دادگستری با اعتراض به رای غیابی و استفاده از حق واخواهی  در حق موکلش می‏تواند باعث شود که در رای غیابی تغییر ایجاد شود تا جایی که در اثر واخواهی  رأی غیابی‏ به طور کلی دگرگون گردد و یا  در امور کیفری مجازات کاهش‏ پیدا کند و یا تبدیل به نوع دیگری از مجازاتها گردد و انواع تخفیفات شامل حال او شود.

ح) واخواهی اثر باز دارنده و تعلیقی دارد.یعنی واخواهی مانع اجرای حکم غیابی‏ می‏شود و دادگاه مکلف است اجرای حکم را تا صدور حکم جدید متوقف نماید.

ط) ابقاء حق واخواهی پس از ابلاغ‏ قانونی.

ی) دادگاه می بایست نسبت به رسیدگی سریع در مرحله واخواهی اقدام نماید به موجب قانون، دادگاه‏ صادر کننده رأی غیابی مکلف می باشد بعد از تقاضای واخواهی توسط متهم یا وکیل پایه یک دادگستری بلا فاصله وارد رسیدگی گردد و حق امتناع از رسیدگی و یا تأخیر در رسیدگی را نخواهد داشت.

 

 

البته بایستی توجه داشت که در این‏ حالت عدم حضور شاکی یا واخواه  مانع‏ رسیدگی دادگاه نخواهد شد. در صورتی که  محکوم علیه رأی غیابی، در مدت زمانی که حق واخواهی دارد از  حق تجدید نظر خواهی خود استفاده کرده باشد، با توجه به اینکه واخواهی حق‏ می‏باشد و هر حقی نیز قابل اسقاط است (مگر در مواردی که  قانون استثنائاتی را‏ پیش بینی کرده است). لذا در اینجا بایستی قائل به عدول از حق‏ واخواهی و انتخاب حق تجدید نظر خواهی شد و هرگاه دادگاه تحقیقات بیشتری را لازم نداند و دفاع‏ مؤثری نیز از طرف شخص واخواه به عمل نیامده باشد، دادگاه  بدون نیاز به تشکیل جلسه دادرسی و دعوت از طرفین مبادرت به صدور رأی بر مبنای تایید رای غیابی را خواهد نمود.

عده ای از علمای حقوق نظری مخالف دارند و معتقدند که وقتی واخواهی از طرف محکوم علیه رای غیابی یا وکیل پایه یک دادگستری که او انتخاب کرده است صورت می پذیرد ‏ از اصول دادرسی،تعیین وقت رسیدگی و دعوت طرفین و شنیدن اظهارات و توجه به‏ دلایل اسنادی آنان بوده و رعایت این اصل‏ در رسیدگی به واخواهی نیز بایستی انجام شود در نتیجه دادگاه نمی‏تواند در وقت‏ فوق‏ العاده و در غیاب طرفین و بدون استماع‏ دفاع واخواه مبادرت به صدور رأی کند که به نظر می رسد این نظر با عرف و روند رسیدگی در دادگاهها و احقاق طرفین دعوا سازگارتر است.

 

ک) واخواهی مانعی برای صدور قرار تأمین کیفری و همچنین جهت‏ صدور قرار تأمین کیفری سابق ‏الصدور ایجاد نخواهد نمود.

 

چنانچه محکوم علیه رأی غیابی در مرحله واخواهی در دادگاه حاضر گردد و قبلا از وی تأمین کیفری اخذ نشده و یا در مرحله‏ تحقیقات مقدماتی در دادسرا، تأمین کیفری‏ اخذ شده باشد، دادگاه این اختیار را خواهد داشت که  اقدام به اخذ تأمین محدد نموده  و یا تأمین قبلی را تعییر بدهد. نکته ای که قابل توجه می باشد این است که عدم اخذ تأمین کیفری‏ از متهم یا محکوم علیه رأی غیابی، موجباتی را برای ‏ توقف رسیدگی واخواهی فراهم نخواهد آورد.

 

ل) واخواهی از آرای کیفری، هزینه‏ دادرسی ندارد. قانون آیین دادرسی کیفری، هزینه تجدید نظر خواهی از احکام کیفری را مشخص نموده است؛ ولی در مورد حق واخواهی سکوت کرده است و این به نظر می رسد  در این مورد متهم یا وکیل پایه یک دادگستری که انتخاب کرده است می تواند بدون پرداخت هزینه ای نسبت به رای غیابی اعتراض خود را به ثبت برسانند.

م) اقدام به واخواهی موجب می گردد که رأی صادر شده از طرف دادگاه حضوری ‏شود  به این دلیل که متهم خود یا هنگامی که توسط وکیل پایه یک دادگستری اقدام به واخواهی می کند در حقیقت از پرونده و اتهامات و مسائل مرتبط با آن آگاهی پیدا می نماید و حکمی که پس از آن از طریق دادگاه ‏ با توجه به تقاضای واخواهی‏ صادر شده است‏ حضوری تلقی می‏شود.

 

منابع:

برگرفته از قوانین و مقررات حقوقی و کیفری