شخص ثالث مشمول همه اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی خواهند بود که عنوان خواهان و خوانده در دعوای اصلی نداشته اند. شخص ثالث خود و یا توسط وکیل پایه یک دادگستری خواهد توانست پیش از ختم دادرسی در مرحله بدوی یا در مرحله تجدیدنظر هر زمانی که برای خود حقی را به طور مستقل قائل بوده باشد و یا خود را ذینفع در محق شدن یکی از اصحاب دعوای اصلی بداند، دخالت نماید. هر گاه بعد از اینکه رأی قطعی به وسیله دادگاه بدوی یا تجدیدنظر صادر می شود شخص ثالث نسبت به رأی صادره متضرر گردد و او در جریان دادرسی نیز دخالت نداشته است این اختیار را دارد که به عنوان شخص ثالث در خصوص آن رأی اعتراض خود را اعلام کند.
در برخی موارد در صورتی که یکی از طرفین دعوا یا وکیل پایه یک دادگستری را که انتخاب کرده اند شخص ثالثی را به دادرسی جلب نموده باشد. دخالت نمودن شخص ثالث در این مورد اجباری می باشد. نکته ای را که باید در نظر داشت این است که دخالت ثالث آثاری مانند اطاله دادرسی، انحراف از قاعده صلاحیت محلی و خوانده محسوب شدن ثالث را به همراه خواهد داشت.
ورود ثالث از منظر قانون آیین دادرسی مدنی
افراد مطابق بر قانون به سه گروه تقسیم بندی خواهند شد که دو گروه آن اشخاصی می باشند که به عنوان خواهان و خوانده که اصحاب دعوا را تشکیل می‌دهند می باشند و گروه سوم که در دعوای اصلی نقش مستقیمی را ندارند می باشند که به عنوان اشخاص ثالث در قانون شناخته می شوند.
براساس ماده ۱۳۰ قانون ایین دادرسی مدنی در صورتی که شخص ثالثی خود و یا به وسیله وکیل پایه یک دادگستری در موضوع دادرسی اصحاب دعوای اصلی بر خود حقی را به نحو مستقل قائل گردد و یا خود را در محق شدن یکی از طرفین ذینفع بداند، اختیار خواهد داشت که قبل از اینکه جلسه رسیدگی خاتمه نیافته است در دعوا وارد شود و تفاوتی ندارد که پرونده در مرحله بدوی بوده باشد یا در مرحله تحدیدنظر . دعوای خود را به دادگاه حقوقی که دعوا اصلی در آنجا مطرح است تقدیم خواهد نمود.
تعریفی که می توان در مورد دعوای ورود شخص ثالث، ارائه داد این می باشد که دعوای ورود شخص ثالث شامل اقدامات قانونی شخص ثالث اعم از حقیقی یا حقوقی راسا یا به وسیله وکیل پایه یک دادگستری انتخابی خواهد بود که به وسیله ارائه و تقدیم دادخواست مستقل به دادگاهی که به اصل دعوا رسیدگی می نماید و یا نموده است به طرفیت یکی از طرفین یا هر دو طرف دعوای اصلی یعنی خواهان یا خوانده و یا هر دو آنها به جهت ورود در موضوع دادرسی اصلی، برای ابراز ادعای حق مستقلی جهت خویش در مورد تمام یا بخشی از خواسته دعوای اصلی و یا همچنین اعلام ذینفع بودن در محق شدن یکی از طرفین دعوای اصلی اعم از این که رسیدگی در مرحله بدوی در جریان بوده باشد یا اینکه در مرحله تجدیدنظر باشد .
شرایط دعوای ورود شخص ثالث
برای اقامه دعوای ورود شخص ثالث می‌بایست سابقا دعوایی به عنوان «دعوای اصلی» میان خواهان و خوانده مطرح و مورد رسیدگی واقع شده باشد و شخص ثالث نتها در خصوص استحقاق حقی که در موضوع دعوای اصلی برایش به وجود می آید مدعی شود که در این مورد دعوای ورود شخص ثالث دو حالت دارد یا دعوا به طور اصلی می باشد و یا تبعی . در زمانی «اصلی» محسوب میگردد که شخص ثالث در موضوع دعوای اصلی برای خود حقی را به طور مستقل قائل شده باشد و در مقابل چنانچه ثالث خود را در محق شدن یکی از طرفین دعوای اصلی ذینفع بداند، دعوای ورود شخص ثالث «تبعی» خواهد بود. نفع مذکور اعم است از نفع مادی یا معنوی. بنابراین در صورتی که شخص ثالث خود را محق در هرگونه خسارت به منفعت مادی و منافع معنوی بداند می تواند خود یا به وسیله وکیل دعاوی حقوقی به عنوان ذینفع از دادگاه درخواست جبران ضرر و زیان وارده را داشته باشد این امر صرفا در قانون مسئولیت مدنی نمی باشد بلکه نمونه آن در قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان نیز وجود دارد.
از حیث زمانی که ورود ثالث می تواند موضوع خود را مطرح کند به این صورت است که وقتی ختم رسیدگی اعلام نشده است حق وجود خواهد داشت و این تفاوتی در موضوع رسیدگی در مرحله بدوی و یا مرحله تجدیدنظر ندارد و در نهایت پس از تجمیع شرایط بایستی دادخواست ورود شخص ثالث به وسیله خود او و یا وکیل پایه یک دادگستری تقدیم دادگاه شود. به نظر می‌رسد براساس ماده ۱۳۰ شخص ثالث هدف و علت اقامه دعوا خود را بایستی مشخص و ابراز کند و اینکه آیا ادعای حق مستقلی نسبت به خواسته دارد یا خود را در محق شدن یکی از طرفین دعوای اصلی ذینفع می‌داند و همچنین عدم‌تبیین این امر ضمانت اجرای اخطار رفع نقص را به دنبال نخواهد داشت بلکه دادگاه در خصوص این موضوع وارد رسیدگی می شود و اظهارنظر می نماید.
آثار شخص ثالث در دعوا
- ذی نفع بودن وارد ثالث برای دادگاه محرز می باشد و نیازی به رسیدگی در این خصوص و اظهار نظر نمی باشد.
- هرگاه وارد ثالثی که در دعوای حقوقی وارد شده است از اتباع خارجه بوده باشد، از او همانند دعوایی که خود مستقلاً یا توسط وکیل پایه یک دادگستری طرح کرده است تامین اخذ خواهد شد.
- در صورتی که یکی از اصحاب دعوای اصلی به جهتی از جهات قانونی از دعوی خارج گردد دعوای وارد ثالث به قوت خود باقی می باشد و رسیدگی نسبت به آن ادامه خواهد داشت.
- در خصوص خسارت دادرسی وارد ثالثی مطابق مقررات عمومی که برای طرفین دعوا می باشد بایستی عمل نماید و هر گاه او در دعوا محکوم علیه واقع شده باشد بایستی خسارت را بپردازد و اگر محکوم علیه واقع شود، حق مطالبه خسارت اعم از تاخیر در پرداخت امور مالی که موضوع دعوا بوده و همچنین حق الوکاله ای که از باب این پرونده به وکیل پایه یک دادگستری پرداخت نموده است را دارد. اما در مورد وارد ثالثی که برای خود مستقلاً حقی قائل نمی باشد، و بر مبنای حمایت یکی از طرفین وارد دعوا شده باشد و خود را ذینفع در محق شدن یکی از آنها بداند، تشخیص حدود عنوان ثالث نسبت به او با دادگاه می باشد.
منابع:
برگرفته از قانون آیین دادرسی مدنی
