در بخش مقالات سازمان حقوقی و داوری ثمین عدالت که حاوی مقالات آموزشی رایگان در مورد موضوعات مورد نیاز مردم نیاز است، این بار از انواع قراردادهای کار و مزایای کارگر در قرارداد پاره‌وقت خواهیم گفت. در یک دسته‌بندی طبق قانون کار قراردادهای کار به قراردادهای کار موقت و قراردادهای کار غیر موقت تقسیم می‌شوند. در قراردادهای کار غیر موقت موضوع قرارداد استفاده از خدمات و کارِ کارگر برای مدت غیرموقت است. با انعقاد این نوع قرارداد فرض این است که کارگر تا زمانی که بازنشسته، از کار افتاده و یا فوت نشده است در استخدام کارفرما خواهد بود.
قرارداد کار موقت
قرارداد کار موقت طبق ماده ۷ قانون کار قراردادهای موقت دو دسته تقسیم می‌شوند:
١- قرار داد برای کارهایی که طبیعت آنها جنبه غیر مستمر دارد.
٢- قرارداد برای کارهای مستمر با مدت مشخص
بر اساس تبصره یک ماده ۷ قانون کار، حداکثر مدت موقت برای کارهایی که طبیعت آنها جنبه غیر مستمر دارد؛ توسط وزارت کار و امور اجتماعی تهیه و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد. مطابق تبصره ۲ این ماده نیز در کارهایی که طبیعت آنها جنبه مستمر دارد در صورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود قرارداد دائمی تلقی می‌شود.
در بند «د» ماده ۲۱ قانون کار انقضای مدت قرارداد کار با مدت موقت موجب خاتمه قرارداد اعلام شده است. مگر در مواردی که قرارداد مزبور به طور صریح و یا ضمنی تجدید شده باشد و تجدید تنها حکایت از توافق طرفین رابطه کار به ادامه قرارداد کار اولیه برای یک مدت یا دوره معین دیگر دارد.
حق السعی
ماده ۳۴ قانون کار مصوب ۱۳۶۹ کلیه دریافت‌‌های قانونی کارگر به اعتبار قرارداد کار را حق السعی نامیده است. حق السعی اعم از مزد، کمک هزینه عائله‌مندی، هزینه‌های مسکن و خواروبار، ایاب و ذهاب، مزایای غیر نقدی و پاداش افزایش تولید سود سالانه و نظایر آن است. اصطلاح حق السعی در قانون کار سابق نبوده و بعد از انقلاب قانون کار افزوده شده است. ماده ۳۵ قانون کار مزد را این چنین تعریف می‌کند:
«مزد عبارت است از وجوه نقدی یا غیرنقدی و با مجموع آنها که در مقابل انجام کار به کارگر پرداخته می‌شود.»
همچنین طبق بند ب ماده ۳۷ قانون کار:«در صورتی که بر اساس قرارداد یا عرف کارگاه پرداخت مزد به صورت ماهانه باشد، این پرداخت باید در آخر ماه صورت گیرد. در این حالت مذکور را حقوق می‌نامند.»
حقوق معمولاً برای کارهایی برقرار می‌شود که تا حدودی استمرار داشته باشند. مثل اینکه کارگری در یک کارگاه برای یک دوره شش ماهه و یا بیشتر استخدام گردیده باشد. اما مزد می‌تواند علاوه بر مستمر بودن جنبه موقت نیز داشته باشد.
تقسیم بندی انواع مزد
با توجه به قانون کار اقسام مزد عبارت است از: مرز ثابت ، مزد ساعتی، کارمزد و کارمزد ساعتی که در ادامه به شرح آنها پرداخته می‌شود.
مزد ثابت در قانون کار
به موجب ماده ۳۶ قانون کار: «مزد ثابت عبارت است از مجموع مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل.»
در کارگاه‌‌هایی که دارای طرح طبقه بندی و ارزیابی مشاغل نیستند، منظور از مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل مزایایی است که بر حسب ماهیت شغل و محیط کار پرداخت می‌گردد. از قبیل مزایای سختی کار مزایای سرپرستی و غیره.
مزد ساعتی
طبق تبصره یک ماده ۳۵ قانون کار :«چنانچه مزد با ساعت انجام کار مرتبط باشد، مزد ساعتی نامیده می‌شود.» بنابراین مزد ساعتی یکنواخت و ثابت نبوده بلکه بر اساس ساعت انجام کار تعیین می‌گردد. مانند اینکه فردی در برخی از روزهای هفته در ساعات مشخص در کارگاه حضور یافته و کار معینی را انجام داده و در ساعت معینی کار را خاتمه دهد.
در این قبیل امور ساعت کار مورد توجه است نه مقدار کاری که انجام شده و یا نتایجی که از آن به دست آمده است. پرداخت مزد بر اساس این روش غالباً منافع کارگران را بهتر تامین می‌کند. چرا که مقدار و میزان تولید موردنظر نیست آنچه مهم است میزان ساعاتی است که کارگر کار انجام داده است.
کارمزد
در پرداخت مزد به طریق کارمزدی برخلاف مزد ساعتی تعداد ساعات و روزهای کار مطرح نمی‌باشد؛ بلکه آنچه مورد توجه کارگر و کارفرما است میزان انجام کار یا محصولی است که از کار تولید شده است. طبق تبصره یک ماده ۳۵ قانون کار در صورتی که مزد بر اساس میزان انجام کار و یا محصول تولید شده باشد کارمزد نامیده می‌شود.
کارمزد ساعتی
در کارمزد ساعتی به عوامل زمان و مقدار محصول تولیدی و میزان کار انجام شده به صورت توأمان توجه گردیده است. قسمت آخر تبصره یک ماده ۳۵ قانون کار : «چنانچه مزد بر اساس محصول تولید شده و یا میزان انجام کار در زمان معین باشد کارمزد ساعتی نامیده می‌شود.»
در مواردی که دستمزد کارگران به صورت هفتگی یا ماهانه پرداخت می‌شود؛ مبلغ پرداختی صرفاً از بابت ساعت کار کارگر نبوده و شامل دستمزد ساعت کار، مزد روز تعطیل هفتگی و در صورت وجود ایام تعطیلی رسمی در هفته یا ماه مورد نظر شامل مزد مربوط به این ایام نیز می‌باشد. برای مطالعه بخش دوم این مقاله از وبسایت سازمان حقوقی ثمین عدالت کلیک کنید.
پیشنهاد می‌شود مقالات اخراج کارگر از منظر قوانین بین‌‍‌المللی و قانون ایران و معرفی کامل وکیل بیمه تامین اجتماعی را نیز مطالعه بفرمائید.
