در ادامه بخش اول مقاله انواع قراردادهای کار و نحوه محاسبه حقوقی و مزایا در آنها در مورد قراردادهای پاره وقت و تمام وقت و مزایای کارگر در قرارداد پاره‌وقت خواهیم گفت.
قرارداد کار از لحاظ میزان ساعات کار
قراردادهای کار از لحاظ میزان ساعت کار به قرارداد تمام وقت و پاره وقت تقسیم می‌شوند.
قرارداد کار تمام وقت
قرارداد کاری که طی آن کارگر متعهد شود به میزان ساعات کار مقرر در قانون در محل کار اشتغال داشته باشد قرارداد کار تمام وقت می‌گویند. در مقاوله نامه‌های بینالمللی ۳۰ ، ۵۱، ۶۱، ۶۷ و ۱۵۳ سازمان بینالمللی کار، بر ضرورت تعیین و تنظیم ساعات کار تاکید شده است.
در قانون کار ایران نیز به این مهم توجه زیادی شده است و در مواد ۵۱ تا ۶۱ قانون کار به بحث ساعت کار پرداخته است. بر اساس مواد مذکور جز در موارد استثنا ساعت کار نباید از ۸ ساعت در شبانه روز یا ۴۴ ساعت در هفته بیشتر نشود.
همچنین بر اساس ماده ۵۱ قانون کار منظور از ساعات کار مدت زمانی است که کارگر نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می‌دهد. بنابراین چنانچه بر اساس قرارداد کار مشخص، کارگر به میزان ساعت کار تعیین شده یا بیشتر مشغول به کار باشد، اشتغال او تمام وقت محسوب می‌شود و بایست از مزایای کامل قانونی برخوردار شود.
قرارداد کار پاره وقت
انعقاد قرارداد کار به صورت نیمه وقت یا کمتر از میزان ساعات کار قانونی تعیین شده موضوع ماده ۵۱ قانون کار را در اصطلاح روابط کار و اشتغال پاره وقت می‌گویند. اشتغال پاره وقت به عنوان یکی از موثرترین ابزارهای انعطاف در زمان کار تاثیر عمده و بسزایی در تنظیم بازار کار و تسهیل در جذب نیرو و کاهش سطح بیکاری دارد. بسیاری از گروه‌ها و اقشار جامعه مانند دانشجویان تمایل زیادی به این نوع قرارداد کار دارند.
این نوع اشتغال علی‌رغم ایجاد برخی از دغدغه‌‌ها مانند عدم ثبات و امنیت شغلی نقش مهمی در تسهیل ورود تدریجی جوانان به بازار کار دارد. به منظور بهره‌مندی از عواید قرارداد کار پاره وقت و پاسخگویی مناسب به نیازهای بازار کار کارفرمایان و کارگران به شیوه‌ها و اشکال مختلف ذیل مبادرت به انعقاد قرارداد می‌نمایند.
قرارداد کار پاره وقت دائمی:
کارگرانی که برای دوره زمانی طولانی متناسب با وضعیت شرکت به طور پاره وقت کار می‌کنند.
قرارداد کار پاره وقت موقت:
کارگردانی که برای دوره کوتاه مدت به دلیل اینکه شغل مستمر و دائمی وجود ندارد استخدام می‌شوند. مانند کارگرانی که در پروژه‌‌های مشخص و مقطعی فعالیت می‌کنند.
قرارداد مشارکت در شغل:
دو یا چند نفر در شرایطی که مشارکت در یک شغل برای آنها میسر باشد، استخدام شده و به جای یک نفر تمام وقت کار می‌کنند.
مزایای کارگر در قرارداد پاره‌وقت
در قانون کار مصوب ۱۳۶۹ به مسئله اشتغال پاره وقت مختصر پرداخته شده است. در این باره ماده ۳۹ قانون کار بیان می‌دارد :
«مزایای کارگرانی که به صورت نیمه وقت یا کمتر از ساعات قانونی تعیین شده به کار اشتغال دارند؛ به نسبت ساعت کار انجام یافته محاسبه و پرداخت می‌شود.»
با توجه به این ماده به نظر می‌رسد کارگران پاره وقت مشمول کلیه مقررات حمایتی قانون کار قرار گیرد و به این لحاظ تفاوتی بین کارگران تمام وقت و پاره وقت در استفاده از امتیازات قانون کار نمی‌توان قائل شد. مگر اینکه کارگران پاره وقت به نسبت ساعت کار انجام شده از مزایای قانون کار برخوردار می‌شوند.
به عبارت دیگر شرایط اشتغال کارگران پاره وقت باید در قیاس با کارگران تمام وقت مشخص گردد. در همین راستا ماده ۸ آیین نامه اجرایی ضوابط و مزایا و مشاغل قابل شمول به نظام‌‌های کارمزدی، مزد ساعتی و کارمزد ساعتی نیز می‌گوید:
« هر گاه قرارداد کارمزدی به صورت کار پاره وقت، یعنی کمتر از حداکثر ساعت قانونی کار، باشد مزایای رفاهی به نسبت ساعت کار مورد توجه قرار گرفته و با ماخذ ساعت کار قانونی محاسبه و پرداخت می‌گردد.»
همچنین مصوبات شورای عالی کار در زمینه افزایش‌‌های مزدی شامل کلیه کارگران مشمول قانون کار و از جمله کارگران پاره وقت می‌باشد و این کارگران نیز به نسبت ساعات انجام کار در هفته از مزایای قانونی مذکور برخوردار خواهند بود.
در نتیجه با توجه به مطالبی که ذکر آن رفت و با توجه به تعریف کارگر در ماده ۲ قانون کار، پاره وقت بودن تاثیری در عنوان کارگر و حمایت قانون کار از او ندارد. مطالب این مقاله از وبسایت سازمان حقوقی ثمین عدالت برگرفته از کتاب پر ارج حقوق کار نوشته دکتر احمد رفیعی است.
