کار جزء جدایی ناپذیر زندگی انسان است. برای زندگی در هر سطح از رفاه و امکانات ناگزیر از کار کردن هستیم. اصل موضوع برای همه ما یکسان است و تنها شکل و میزان کار کردن با توجه به شرایط فرق می‌کند. در این نوشتار نگاهی به ویژگی‌های قرارداد کار در قانون خواهیم انداخت.
مبحث قانون کار از دسته مباحث حقوقی است که متاسفانه بسیار مورد بی اعتنایی افراد واقع می‌شود. بسیارند کسانی که سال‌های سال به کار و فعالیت مشغول‌اند اما حتی الفبای اولیه قانون کار را نمی‌دانند.
ولی نباید فراموش کنیم که این سهل انگاری می‌تواند عواقب جبران ناپذیری را در پی داشته باشد. عواقبی که لزوما متوجه نیروی کار نبوده و گاها کارفرما را نیز درگیر کرده است. لذا بایسته است همه در سایه قانون کار کشور قرار بگیرند و از حمایت آن برخوردار شوند. مجددا تاکید می‌شود که این حمایت هم متوجه نیروی کار است و هم کارفرما.
تعریف قرارداد کار
گام اول در بحث ویژگی‌های قرارداد کار تعریف قرارداد کار و شرایط انعقاد آن است. این مطالب موضوع مبحث اول از فصل دوم قانون کار جمهوری اسلامی ایران در وزارت کار و امور اجتماعی است. مواردی که در ادامه ذکر می‌شود حکم شالوده و پی مبحث قرارداد کار را دارند.
«ماده ۷ قانون کار در ایران: قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق السعی کاری را برای مدت موقت یا مدت غیر موقت برای کارفرما انجام می‌دهد.» قانون توافقات شفاهی را نیز مورد حمایت قرارداده و آن را قرارداد کارِ قانونی به حساب آورده است. لازم به توضیح است که در تبصره ۲ این ماده قید شده است که در کارهایی که ذاتا جنبه مستمر و ادامه‌دار دارند، در صورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود، قرارداد دائمی تلقی می‌شود.
نکته جالبی که قانون کار در حمایت از نیروی کار لحاظ کرده، در ماده ۸ آمده است. موضوع این ماده قانونی در نظر گرفتن شرطی برای توافقات فیمابین نیروی کار و کارفرما است. قانون اِشعار داشته شروط مذکور در متن قرارداد کار (یا تغییرات بعدی آن) در صورتی نافذ خواهند بود که برای کارگر مزایایی کمتر از امتیازات مقرر قانون منظور ننماید .
صحت قرارداد کار
هر کاری را باید طبق اصول خاصی انجام داد تا نتیجه دلخواه حاصل شود. نوشتن قرارداد کار هم از این اصل مستثنی نیست و ویژگی‌های قرارداد کار باید مد نظر قرار گیرد. برای صحت قرارداد کار در زمان بستن قرارداد رعایت شرایط ذیل الزامی است:
یک- مشروعیت مورد قرارداد
دو- معین بودن موضوع قرارداد
سه– عدم ممنوعیت قانونی و شرعی طرفین در تصرف اموال یا انجام کار مورد نظر .
جمله رایجی در میان عموم افراد وجود دارد و آن این است که همه در برابر قانون بی‌گناه هستند، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. بارها و بارها این جمله را در فیلم‌ها و سریال‌ها شنیده‌ایم. در مورد قرارداد کار هم باید این مطلب را به خاطر داشته باشیم که طبق تبصره ماده ۹ فصل دوم قانون کار، اصل بر صحت کلیه قراردادهای کار است، مگر آن که بطلان (باطل شدن) آن در مراجع ذی صلاح به اثبات برسد.
ویژگی‌های قرارداد کار: 
ماده ۱۰ قانون مورد بحثِ این مقاله از وبسایت سازمان حقوقی و داوری ثمین عدالت، این است که قرارداد کار باید حاوی چه نکاتی باشد؟ قرارداد کار علاوه بر مشخصات دقیق طرفین، باید حاوی موارد ذیل باشد :
۱- نوع کار یا حرفه یا وظیفه‌ای که کارگر باید به آن اشتغال یابد
۲- حقوق یا مزد مبنا و لواحق (ضمایم، منضمات) آن
۳- ساعات کار، تعطیلات و مرخصی ها
۴ –محل انجام کار
۵- تاریخ انعقاد قرارداد
۶- مدت قرار داد، چنانچه کار برای مدت معین باشد
۷- موارد دیگری که عرف و عادت شغل یا محل، ایجاب نماید
در تبصره این قانون آمده است که در مواردی که قرارداد کار کتبی باشد، قرارداد در چهار نسخه تنظیم می‌گردد. که یک نسخه از آن به اداره کار محل و یک نسخه نزد کارگر و یک نسخه نزد کارفرما و نسخه دیگر در اختیار شورای اسلامی کار و در کارگاه‌های فاقد شورا در اختیار نماینده کارگر قرار می‌گیرد.
آیا کار کردن به‌عنوان دوره آزمایشی قانونی است؟
این سوال از سوالاتی است که دست کم چندین بار در طی یک هفته از وکیل متبحر در قانون کار و تامین اجتماعیِ سازمان حقوقی و داوری ثمین عدالت پرسیده می‌شود. پاسخ این سوال موضوع ماده ۱۱ قانون مورد بحث است که در ادامه آن را می‌خوانید.
«ماده ۱۱- طرفین می‌توانند با توافق یکدیگر مدتی را به نام دوره آزمایشی کار تعیین نمایند. در خلال این دوره هر یک از طرفین حق دارد بدون اخطار قبلی و بی آن که الزام به پرداخت خسارت داشته باشد، رابطه کار را قطع نماید. در صورتی که قطع رابطه کار از طرف کارفرما باشد وی ملزم به پرداخت حقوق تمام دوره آزمایشی خواهد بود. چنانچه کارگر رابطه کار را قطع نمایند کارگر فقط مستحق دریافت حقوق مدت انجام کار خواهد بود .
تبصره- مدت دوره آزمایشی باید در قرارداد کار مشخص شود . حداکثر این مدت برای کارگران ساده و نیمه ماهر یک ماه و برای کارگران ماهر و دارای تخصص سطح بالا سه ماه می‌باشد.»
در پایان پیشنهاد می‌کنیم مقاله اخراج کارگر از منظر قوانین بین‌‍‌المللی و قانون ایران را نیز مطالعه بفرمائید که حاوی نکات مهمی در خصوص بحث اخراج کارگر است.
اگر سوال، ابهام یا مشکلی در مورد ویژگی‌های قرارداد کار داشتید، با وکیل با تجربه در زمینه قانون کار و تامین اجتماعی در میان بگذارید تا پاسخ درست، اصولی و قانونی سوال خود را دریافت کنید.
